رصد آشپزخانه بیمارستانها و بحران کیفیت غذا؛ وعدههای ناامیدکننده
معاون بهداشت وزارت بهداشت از اجرای بازرسیهای گسترده بهداشت محیط در بیمارستانهای تهران خبر میدهد. این بازرسیها در ۱۵۸ بیمارستان استان تهران و در بازه زمانی ۱۴ روزه از ۱۳ تا ۲۷ آبان ماه انجام شده است.
غذای سالم یکی از عناصر مهم برای بیمارانی است که روند درمان خود را در بیمارستانها طی میکنند. سازمان بهداشت جهانی تأکید میکند که تغذیه، بخش جداییناپذیر سلامت و بهبود بیماران و یکی از عوامل کلیدی در تقویت سیستم ایمنی، بهبود روند درمان و کاهش عوارض بیماریهاست. براساس گزارشهای این نهاد بینالمللی بدون تغذیه مناسب، بدن توان مقابله با بیماری و بازسازی سلولی را از دست میدهد.
بر همین اساس وزارت بهداشت امروز در گزارشی اعلام کرده که طی یک بازرسی دو هفتهای در 158 بیمارستان استان تهران، مواردی مانند وضعیت آشپزخانهها، بهداشت فردی کارکنان، کیفیت آب، دفع فاضلاب، مدیریت پسماند و ایمنی غذایی را ارزیابی کرده است. در این طرح، بیش از دو هزار نفر از کارکنان بررسی شدهاند و سنجشهای میکروبی و شیمیایی انجام شده است.
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت توضیح میدهد: در این طرح ۷۵ بیمارستان تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ۶۹ بیمارستان تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران و ۱۴ بیمارستان تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران ارزیابی شدند.
مسئولان وزارت بهداشت هدف این بازرسیها را پیشگیری از بروز عفونتهای بیمارستانی و مسمومیتهای غذایی، بهویژه در میان بیماران با سیستم ایمنی ضعیف عنوان کردهاند.
با این حال، چهارم آبانماه امسال، ویدئویی از بازدید سازمان بازرسی استان تهران از آشپزخانه یکی از بیمارستانهای پایتخت، تصویری نگرانکننده از شرایط بهداشتی تهیه غذا را به نمایش گذاشت. این ویدئو که ابتدا توسط رسانهها و سپس در شبکههای اجتماعی بازنشر شد، نشاندهنده فرسودگی تجهیزات، بینظمی محیط آشپزخانه و عدم رعایت بدیهیترین اصول بهداشتی است؛ تصاویری که بسیاری آن را «تکاندهنده» و «غیرقابل قبول» توصیف کردند. آنچه در این بازدید میدانی دیده میشود، بیش از آنکه یک مورد استثنایی به نظر برسد، نشانهای از مشکلات ساختاری در نظام تغذیه بیمارستانی است.
البرز، در حال سپری کردن دوران بیماری خود در همین بیمارستان است. او میگوید: به هیچ وجه نمیتوانم غذای بیمارستان را استفاده کنم. به شدت حالم را بد میکند و کیفیت بسیار پایینی دارد. غذاها ماندهاند و برای من که مدام پزشکان توصیه میکنند غذای سالم و تازه و با پروتئین و سبزیجات زیاد مصرف کنم مناسب نیست.
او ادامه میدهد: در این یک سال که من درگیر درمان هستم، خانوادهام غذا را از خانه میآورند و علاوه بر دویدن دنبال دارو و امور بیمارستان، این کار زحمت مضاعفی برای آنهاست.
به گفته او شاید همه این امکان را نداشته باشند. بیماران زیادی از شهرستانها مراجعه میکنند و خانوادهشان امکان تهیه غذای خانگی را ندارند: گاهی میبینم بیماران به جای غذا بیسکوئیت و کیک میخورند. این برای یک بیمار سرطانی تغذیه بدی است و شاید بتوانم بگویم فاجعه است.
مشاهدههای زیادی این نگرانیها را تأیید میکنند. نتایج مطالعات منتشرشده در نشریات تخصصی حوزه سلامت نشان میدهد که کیفیت غذای بیمارستانی در بسیاری از مراکز درمانی کشور، چه از نظر ارزش تغذیهای و چه از منظر بهداشت و مقبولیت برای بیماران، پایینتر از استانداردهای مورد انتظار است.
برمبنای تحقیقات انجام شده، بیماران بهدلیل طعم نامناسب، تنوع کم و کیفیت پایین غذا، بخش قابلتوجهی از وعدههای غذایی خود را مصرف نمیکنند؛ مسئلهای که میتواند روند درمان را مختل و خطر سوءتغذیه را افزایش دهد. پژوهشگران همچنین به کمبود متخصص تغذیه، واگذاری تهیه غذا به پیمانکاران کمهزینه و ضعف نظارت مستمر بهعنوان عوامل مؤثر اشاره کردهاند.
در مجموع، اگرچه گزارشهای رسمی وزارت بهداشت از انجام بازرسیهای گسترده و تلاش برای ارتقای بهداشت محیط بیمارستانها حکایت دارد، اما شواهد میدانی و یافتههای پژوهشی نشان میدهد که میان سیاستگذاری و اجرای واقعی استانداردهای بهداشتی، بهویژه در حوزه غذای بیمارستانی، شکافهایی وجود دارد. نکته نگرانکننده اینجاست که نقصهای موجود، مستقیماً با سلامت بیماران در ارتباط است و صرفاً با اعلام آمار بازرسیها مشکل حل نخواهد شد. این امر نیازمند شفافیت در اعلام نتایج، پاسخگویی مدیران، اصلاح ساختار پیمانکاری و نظارت مداوم و مؤثر است.
