بحران در بازار فرش دستباف؛ صادرات کم شد، هزینه‌ها بالا رفت، بافندگان رفتند

به گزارش آتیه‌آنلاین، صنعت فرش دستباف، یکی از قدیمی‌ترین مشاغل بومی و مهم‌ترین عرصه‌های اشتغال‌زایی در کشور، این روزها با چالش‌های جدی و رکودی کم‌سابقه روبه‌رو است. عبدالله بهرامی، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف، در گفت‌وگو با ایسنا، تصویری دقیق از وضعیت نگران‌کننده این حوزه ارائه می‌دهد؛ صنعتی که روزگاری نماد هنر ایرانی و منبع قابل‌توجه ارزآوری بود، اما اکنون با کاهش تولید و خروج تدریجی بافندگان مواجه است.

بهرامی در توضیح اهمیت این هنر-صنعت می‌گوید فرش دستباف تنها یک کالای فرهنگی نیست؛ بلکه نقشی کلیدی در تثبیت جمعیت روستایی، جلوگیری از مهاجرت و ایجاد اشتغال مکمل در کنار کشاورزی و دامداری دارد. با این حال، هم‌اکنون کمتر از ۵۰۰ تعاونی فعال در کشور باقی مانده؛ عددی که به گفته او زنگ خطری جدی برای آینده این صنعت به شمار می‌رود. او تاکید می‌کند که باوجود ظرفیت‌های فراوان فرش برای تحقق اقتصاد مقاومتی، این بخش نه از تسهیلات ویژه بهره‌مند شده و نه مورد حمایت مؤثر قرار گرفته است.

یکی از نقاط بحرانی صنعت فرش، موضوع بیمه قالیبافان است. بهرامی یادآوری می‌کند که بیمه قالیبافان از سال ۱۳۹۲ قطع شد و به‌دنبال آن بسیاری از بافندگان حرفه خود را ترک کردند. در حال حاضر تنها مسیر حمایتی، بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر است؛ طرحی که ۷۰ درصد حق بیمه آن توسط دولت پرداخت می‌شود، اما به‌تنهایی قادر به جبران خلأ حمایت‌های گذشته نیست.

رقابت شدید فرش دستباف با فرش‌های ماشینی نیز از عوامل کاهش تقاضا به شمار می‌آید. قیمت پایین‌تر و دسترسی آسان‌تر فرش ماشینی، بخش بزرگی از بازار داخلی را از آن خود کرده و بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد به دلیل شرایط اقتصادی، خرید گزینه ارزان‌تر را ترجیح می‌دهند. همین موضوع سبب شده استقبال از فرش دستباف به‌طور محسوسی کاهش یابد.

در کنار این مشکلات، صادرات فرش دستباف نیز با افت جدی مواجه شده است؛ موضوعی که بر تولید داخلی اثر مستقیم دارد. با کاهش صادرات، انگیزه تولیدکنندگان برای ادامه کار ضعیف‌تر می‌شود. افزایش قیمت مواد اولیه همچون پشم، نخ و رنگ نیز هزینه تولید را بالا برده و سود بافندگان را کاهش داده است.

به گفته بهرامی، نوسانات ارزی و محدودیت‌های وارداتی نیز فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده و توان رقابت آنها با فرش‌های ماشینی را بیش از پیش کاهش داده است. نتیجه این چالش‌ها، خروج تدریجی قالیبافان از حرفه‌ای است که نسل‌ها در ایران تداوم داشته و امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت و برنامه‌ریزی جدی است.