تهران میان بحران آب و نجات خاک؛ نسخه «پساب» روی میز مدیریت شهری

در مراسم روز جهانی خاک با شعار «خاک‌های سالم برای شهرهای سالم»، داوود گودرزی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران، تصویری نگران‌کننده از وضعیت خاک در پایتخت ترسیم کرد؛ خاکی که زیر فشار آلودگی صنعتی، فرونشست، نخاله‌های ساختمانی و ضعف کیفیت در پروژه‌های فضای سبز، نفسش به شماره افتاده است.

او با تأکید بر اینکه «مسئله خاک امروز یکی از اصلی‌ترین چالش‌های شهرداری‌هاست»، از تخریب، فرسایش، آلودگی و کاهش کیفیت خاک به‌عنوان زنجیره‌ای از بحران‌های به‌هم‌پیوسته نام برد؛ بحرانی که گاهی حتی در خاک مورد استفاده برای فضای سبز نیز اثر خود را نشان می‌دهد.

در پاسخ به این تهدیدها، شهرداری به مجموعه‌ای از اقدامات روی آورده است؛ از جمع‌آوری پسماند، زباله و نخاله‌های ساختمانی تا توسعه کمی و کیفی فضای سبز. گودرزی اعلام کرد تهران حدود ۶۶ هزار هکتار فضای سبز شهری، درون‌شهری و حاشیه‌ای دارد که نزدیک به ۵۰ هزار هکتار آن در کمربند سبز پایتخت قرار گرفته و سرانه فضای سبز به‌طور متوسط به ۱۷.۵ متر برای هر شهروند رسیده است؛ هرچند به گفته او، این وضعیت در تمام مناطق یکسان نیست.

گودرزی ادامه داد: برای نگهداشت بهتر خاک و آب ناچار به توسعه هستیم، اما همزمان با کاهش منابع آبی روبه‌رو شده‌ایم.» همین تناقض، مدیریت شهری را به سمت نسخه‌ای تازه سوق داده است: استفاده از پساب به جای آب چاه.

او تأکید کرد در یک تا دو سال اخیر، موضوع استفاده از پساب با جدیت در دستور کار قرار گرفته و حتی تصمیم گرفته شده برداشت از منابع آب زیرزمینی به‌طور کامل کنار گذاشته شود. با این حال، مسیر جایگزینی پساب هم بدون چالش نبوده است. اختلاف‌نظرها با شرکت آب و فاضلاب درباره کیفیت پساب و مسائل فنی، بخشی از همین موانع است.

در کنار این سیاست، شهرداری مسیر آبخیزداری را نیز در ماه‌های اخیر دنبال کرده تا هم از فرسایش خاک جلوگیری شود و هم بخشی از بحران آب مهار شود.

معاون خدمات شهری تهران تاکید کرد که حل بحران‌های زیست‌محیطی بدون تکیه بر دانش‌بنیان و ظرفیت علمی کشور ممکن نیست. 

گودرزی همچنین از طراحی تصفیه‌خانه‌هایی خبر داد که امکان استفاده حداکثری از پساب را در سطح شهر فراهم می‌کنند؛ اقدامی که به گفته او می‌تواند مسیر حذف کامل وابستگی به آب‌های زیرزمینی را هموار کند.