قطار «ترن‌ست» با نام تندروی پردیس که در حال حاضر به‌عنوان قطارهای به‌روز در کشورهای دیگر به‌ویژه اروپا در حال سیر است، با سرعت سیر ۱۶۰ کیلومتر در ساعت پرسرعت‌ترین قطار موجود در شبکه ریلی ایران محسوب می‌شود. این قطار بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ توسط شرکت رجا از شرکت زیمنس اتریش خریداری و وارد شبکه ریلی کشور شد. این ترن‌ست‌ها در رام‌های ۴ الی ۸ سالن و به‌صورت منفرد یا کوپل (اتصال دو یا سه قطار با یکدیگر) قابل بهره‌برداری بود که بعد از ورود به کشور در مسیرهای مشهد مقدس، زنجان، میانه، یزد و... مسافران را جابه‌جا می‌کرد. حتی در برخی مواقع به‌عنوان قطار گردشگری در خطوط ریلی کشور از آن استفاده شد.

هر رام قطار تندروی پردیس شامل پنج سالن با ظرفیت ۳۱۵ نفر- صندلی، از فناوری روز دنیا در کیفیت و مطلوبیت برخوردار است. حرکت این قطارها به‌شکل عمده در روز صورت می‌گیرد و از لحاظ کشش بازار، بیشتر مناسب سفرهای گروهی و گردشگری است. قطارهای اشاره شده با امکانات و خدمات مطلوب، در جمع قطارهای ۴ ستاره ایران قرار دارند. واگن‌های اشاره شده در ایران با عمر متوسط ۱۱.۵ سال فعالیت دارند و تعداد ۱۸ رام آن‌ها قابل بازسازی و بهره‌برداری است.

در حال حاضر هر رام پنج سالن از این ترن‌ست‌ها با قیمتی معادل ۱۰میلیون یورو از گران‌ترین و پرهزینه‌ترین قطارهای شبکه ریلی کشور به حساب می‌آید. پایدار بودن حرکت این قطارها نیازمند توجه ویژه برای حمایت مالی است.

مشخصات فنی و امکانات ترن‌ست‌ها

هر ترن‌ست از سه نوع سالن (A)، (B) و (C) تشکیل شده و ظرفیت سالن‌ها بر حسب نوع (A)، (B) و (C) به ترتیب (۷۰)، (۵۴) و (۵۷) صندلی است. به دلیل وجود کابین راننده در سالن‌های (A) و(B)، این سالن‌ها در ابتدا و انتهای هر قطار تندروی پردیس قرار می‌گیرند.

قطارهای ترن‌ست از نوع خودکشش هستند که ضمن دارا بودن سرعت بالای سیر ۱۶۰کیلومتر بر ساعت در خطوط ریلی ایران، در کشورهای دیگر تا سرعت ۲۵۰کیلومتر بر ساعت نیز سیر دارند. این قطارها بدون نیاز به لوکوموتیو و واگن مولد برق (به‌دلیل دارا بودن سیستم کشنده و ژنراتور مستقل برای هر واگن)، در مقایسه با سالن‌های مسافری عادی از فناوری بالا و تجهیزات کنترلی خاصی برخوردارند.

همچنین در پشت کابین سالن‌های (A) و (B) نیم‌کوپه برای پذیرایی از مسافران در قطارهای مذکور تعبیه شده است. تمامی سالن‌ها در قطارهای ترن‌ست مجهز به سیستم تهویه مطبوع و سیستم صوتی و تصویری هستند. ظرفیت ایجادی توسط این ترن‌ست‌ها تاکنون بالغ بر ۷۲۵۰ صندلی برآورد شده است. این قطارها قابلیت سیر از سه تا هشت سالن را دارند. همچنین امکان کوپل کردن دو دستگاه ترن‌ست برای افزایش ظرفیت جابه‌جایی هم‌زمان در یک مسیر وجود دارد.

برنامه‌ریزی تعمیرات ترن‌ست‌ها

در گذشته این سالن‌ها در مسیرهای تهران- مشهد، تهران-یزد، تهران-اصفهان و تهران-میانه در سیر بودند. مقارن با همه‌گیری کرونا و مشکلات فنی ناشی از تحریم‌های ظالمانه، سیر این نوع قطارها متوقف و تنها به‌صورت محدود در مسیر تهران- زنجان بهره‌برداری شد. از سال گذشته با توجه به تصمیم راه‌اندازی قطارهای تندروی پردیس، برنامه‌ریزی‌های لازم برای تأمین و تعمیر اساسی این واگن‌ها انجام و عملیات تعمیرات توسط کارشناسان و کارکنان شرکت رجا و شرکت نوین صنعت رجا آغاز شد.

طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته، تعمیر اساسی و بهره‌برداری از ۱۸ رام ترن‌ست (۹۰سالن دستگاه) تا پایان سال ۱۴۰۵ در دستور کار قرار گرفت. بر همین مبنا در سال‌ جاری، تعمیر اساسی ۷ رام ترن‌ست (۳۵ سالن) آغاز و به دنبال اقدامات مذکور از حدود یک ماه قبل یک رام آن در مسیر یزد راه‌اندازی شد. همچنین پیگیری‌ها برای اخذ مجوز سیر بلند ۶ رام دیگر از راه‌آهن در دست انجام است. امید که با اخذ این مجوزها، هموطنان به‌زودی از خدمات این قطارها در خطوط ریلی کشور بهره‌مند شوند.

براساس برنامه تعیین شده در هر یک از سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ تعمیر اساسی ۴ رام ترن‌ست (۲۰سالن) و در مجموع ۸ ترن‌ست (۴۰ سالن) در دست پیگیری و اقدام است تا بعد از تعمیرات و اخذ مجوزهای لازم، این قطارها نیز به چرخه خدمات‌رسانی به هموطنان بازگردند. در ادامه این برنامه در سال ۱۴۰۵ تعمیر اساسی و بهره‌برداری از ۳ رام ترن‌ست (۲۰سالن) دیگر در دست پیگیری خواهد بود.

بنابراین در فاز اول برای سال‌ جاری با هدف‌گذاری تعمیر اساسی و راه‌اندازی ۷ رام تاکنون رام‌های مذکور تعمیر شده و آماده بهره‌برداری است. بهره‌برداری از سه رام ترن‌ست در مسیرتهران- یزد به‌صورت دو سیر در روز آغاز شده است. در این مرحله اقدام جهت راه‌اندازی ترن‌ست‌ها در مسیر تهران- مشهد نیز در دستور کار قرار دارد. برای تعمیر اساسی ۷ رام ترن‌ست پردیس تاکنون حدود ۳‌هزار میلیارد ریال هزینه شده است.

بازگشت قطارهای تندروی پردیس به شبکه ریلی

مجموع فعالیت‌های انجام شده برای بازگرداندن قطارهای تندروی پردیس به شبکه ریلی کشور در چهار بخش تعریف و هماهنگی‌ها، پشتیبانی، انجام تعمیرات و تست و رفع ایرادات تأیید و اخذ مجوز راه‌آهن صورت گرفته که با تلاش و جدیت کارکنان و متخصصان شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا و شرکت نوین صنعت رجا در دست پیگیری است.

عمده تعمیرات اساسی قطارهای مذکور در بخش‌ موتورها، گیربکس‌ها، گاردان شفت‌ها، اکسل و فاینال درایوها، بازدید و تعمیرات ویژه بوژی‌ها، بازدید و تعمیر سیستم ترمز، سیستم تهویه مطبوع، تعویض یا سرویس باتری‌ها، سرویس کابل‌های روی موتور و بررسی سنسورها، وارد مدار کردن و تست کنتاکتورها، تعویض و رفع عیب کانکتورهای معیوب، تعویض دیسک، محور تریلر، بیرینگ و محور ترکشن، تعویض شیشه‌های شکسته، صندلی‌های معیوب و رفع نواقص تزئینات انجام می‌شود. براساس برنامه‌ریزی‌ها، تاکنون مجوز سیر بلند ۵ رام ترن‌ست (۵، ۱۰، ۱۴، ۱۵ و ۱۶) از راه‌آهن اخذ شده و مجوز سیر بلند ۲ رام دیگر (۱۷ و ۱۹) نیز در دست پیگیری است.