در این ارتباط با دکتر محمد امین حیدری، معاون آموزشی انجمن دارو سازان ایران گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

لطفا در مورد مکمل‌های دارویی و انواع آنها توضیحاتی بفرمایید؟

به طور کلی ویتامین‌ها به دو دسته محلول در آب و محلول در چربی تقسیم می‌شوند. ویتامین‌های محلول در آب مانند سی و بی ویتامین‌هایی هستند که اگر در خوردن آنها زیاده‌روی شود از طریق ادرار دفع می‌شوند. اما نگرانی ما بابت ویتامین‌های محلول در چربی مانند آ، کا و ای است. در صورتی که دوز این ویتامین‌ها بیشتر از حد نیاز بدن باشد قابلیت تبدیل به سم‌شدن را دارند.

مکمل‌هایی دارویی را برای چه افرادی تجویز می‌کنند؟

مکمل‌ها معمولا برای زنان باردار تجویز می‌شود زیرا که بدنشان به این مکمل‌ها نیز دارد و چون از طریق مواد غذایی نمی‌توانند این میزان ویتامین را تامین کند پس برای آنان این مکمل‌ها تجویز می‌شود. همچنین مادران در دوران شیردهی باید از مولتی ویتامین‌ها و کلسیم استفاده کنند تا بتوانند ذخایر استخوانیشان را در دوره شیردهی حفظ کنند. برای افرادی هم که میزان جذبشان کم است یعنی به علت ابتلا به بیماری‌های گوارشی سطح جذب موادشان کم است ویتامین تجویز می‌شود. ورزشکاران هم نیاز به ریز مغذی‌ها دارند و باید برای آنان مکمل تجویز کرد. داروهایی هستند که به‌رغم داشتن یکسری اثرات مثبت مانع جذب یکسری از ویتامین‌ها می‌شوند. به عنوان مثال داروی ونوستات که برای لاغری استفاده می‌شود. مانع جذب ویتامین‌های محلول در چربی می‌شود . این دارو با مهار آنزیمی به نام لیپاز مانع جذب چربی‌های غذا می‌شود و مواد چربی به طور دست نخورده از بدن دفع می‌شود و بدن برای سوخت و ساز خودش از چربی‌های ذخیره‌شده بدن استفاده می‌کند در نتیجه وزن فرد پایین می‌آید. ولی ویتامین‌های محلول در چربی هم جذب بدن نمی‌شوند. افرادی که مبتلا به اسهال‌های مزمن هستند و یا بیماری سیلیاک دارند نمی‌توانند جذب خوبی داشته باشند. استفاده از داروهای ضدتشنج باعث می‌شوند که فرد دچار کمبود اسید فولیک و ویتامین دی شود. از اینرو باید همراه این داروها ویتامین‌ها را هم برای بیماران تجویز کرد.

لطفا در مورد ویتامین دی و کاربردهای آن توضیحاتی بفرمایید؟

ویتامین دی دارای کاربردهای زیادی است از اینرو ما توصیه می‌کنیم افراد هر ماه یک عدد قرص ویتامین دی ۵۰ هزار را مصرف کنند. در حال حاضر بررسی‌ها نشان داده است که بیماری ام – اس، آرتریت روماتوئید (یک بیماری خودایمنی سیستمیک است که با آرتریت التهابی و درگیری خارج مفصلی مشخص می‌شود)، بیماری کاردیو واسکولار(بیماری قلب عروقی )، سرطان پستان و پروستات ممکن است بر اثر کمبود ویتامین دی بوجود بیایند. منابع تامین کننده ویتامین دی از طریق پوست فردی که در معرض نور خورشید بوده جذب می‌شود. همچنین این ویتامین در انواع ماهی‌ها، جگر و زرده تخم مرغ هم وجود دارد. متاسفانه در حال حاضر بسیاری از مردم دچار کمبود این ویتامین هستند. از اینرو حتما باید آن را مصرف کنند. مصرف این ویتامین اثر گذار است اما نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد زیرا که باعث مسمومیت می‌شود.

لطفا در مورد کاربرد مکمل روی هم توضیحاتی بفرمایید؟

روی برای تقویت پوست، مو، ناخن و همچنین درمان اسهال کودکان تا زیر ۱۲ سال بسیار موثر است. بررسی‌ها نشان داده است که روی به رشد کودکان کمک می‌کند. به طوری که سطح روی نرمال باعث میزان رشد بیشتر در کودکان شده است. این مکمل همچنین باعث افزایش اشتها و تقویت سیستم ایمنی بدن هم می‌شود.

چگونه می‌توان به ویتامین‌ها دسترسی داشت؟

ویتامین‌ها در مواد غذایی وجود دارند مردم باید ویتامین‌ها را از طریق مصرف مواد غذایی برای بدن تامین کنند و تا زمانی که کمبود ویتامین‌ها عوارضش را نشان نداده بهتر است استفاده نکنیم زیرا دفع این ویتامین‌ها از طریق کبد و کلیه انجام می‌شود و دارای عوارض هستند. اما اگر مصرف آنها ضرورت دارد بهتر است استفاده شود.

بسیاری از باشگاه‌های بدنسازی خودسرانه به ورزشکاران مکمل و ویتامین می‌دهند نظرتان چیست؟

متاسفانه ما در بعضی از باشگاه‌های بدنسازی شاهد این هستیم که داروهای دست‌ساز و تاریخ مصرف گذشته را به نام ویتامین و مکمل‌های غذایی در اختیار ورزشکاران قرار می‌دهند که عوارض زیادی را برای آنان به‌وجود می‌آورد. خیلی از ورزشکاران با مصرف مکمل‌های غیر استاندارد دچار مشکلات کلیوی و کبدی می‌شوند. این در حالی است که مصرف این مکمل‌ها که در باشگاه‌های ورزشی برای وزن‌گیری به افراد می‌دهند ممکن است عوارض برگشت‌ناپدیری برای آنان در پی داشته باشند. از اینرو ورزشکاران حتما با مشورت و نظر پزشک و دکتر داروساز از این مکمل‌ها استفاده کنند. این در حالیست که مکمل یک دارو است از اینرو باید از طریق فرد متخصص تجویز شود و دارو و مکمل حتما باید تاییدیه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی را داشته باشد. مردم به هیچ عنوان فریب تبلیغات فضای مجازی را نخورند. کانال‌های که تبلیغات داروها را انجام می‌دهند هیچکدامشان مجوزهای لازم را ندارند. مردم باید دارو را از داروخانه‌های معتبر که مورد تایید وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی هستند تهیه کنند.

لطفا در مورد درخواست‌های غیرمنطقی برای استفاده از مکمل‌ها توضیحاتی بفرمایید؟

بیشترین مراجعان ما را والدینی تشکیل می‌دهند که می‌خواهند کودکان چاق داشته باشند. این در حالی است که وزن کودکان رنج نرمالی دارد و از نظر استاندارد حداقل و حداکثر وزن برای آنان وجود دارد. کودکان بر اساس وضعیت ژنتیکی و تغذیه‌ای که دارند رشد می‌کنند و دادن مکمل و ویتامین به آنان باید بر اساس تجویز پزشک با توجه به کمبودهای که دارند باشد. مکمل و داروها می‌توانند عارضه ایجاد کنند. والدین نباید دارو را هر جایی خریداری کنند و با هر مقداری به کودک خود بدهند. در دسترس‌ترین فرد برای مشاوره در مورد داروها دکتر داروساز است.