به گزارش آتیه آنلاین قائم مقام وزارت امور خارجه آلمان به تازگی ادعا کرد که ساز و کار مالی اینستکس دو سال پیش با هدف میسر کردن مبادله تجاری بین اروپا و ایران ایجاد شده بود، موثر نبوده و ایران مسئول عملکرد ناموفق اینستکس است چون با معاملات موافقت نکرده است. نشریه آلمانی اشپیگل روز یکشنبه (۲۸ دی) گزارش داد که «آنتیه لندرت‌زه»، از مقامات‌ وزارت خارجه آلمان، در پاسخ به پرسش یک نماینده مجلس آلمان، جمهوری اسلامی را مسئول عملکرد ناموفق اینس‌تکس دانسته است! این در حالی است که ایران همواره منتظر یک اقدام عملی از سوی تروئیکای اروپایی بود و در همه سه سال گذشته حتی یک اقدام هم از طرف اروپا برای حمایت از ایران در برابر تروریسم اقتصادی که از طرف ایالات متحده بر ایران تحمیل شده بود، صورت نگرفت.

در همین ارتباط بانک مرکزی در حساب رسمی توییتری خود ضمن رد این ادعا اعلام کرد:

«اینستکس برای نجات برجام راه اندازی شد، اما چون کشورهای اروپایی شهامت کافی برای حفظ حاکمیت اقتصادی خود را نداشتند، کار نکرد. به علاوه آنها هیچ ایده‌ای از نحوه تأمین مالی کانال ندارند. ایران منابع خود را برای حفظ این کانال و وارد کردن کالاهایی که قبلا از کانال های دیگر تهیه شده به اینستکس منتقل نمی‌کند. اینستکس باید روابطی فراتر از تحریم‌های آمریکا ایجاد می‌کرد.»

سازوکار حمایت از مبادلات تجاری با ایران، موسوم به اینستکس، مجرایی است که کشورهای اروپایی باقی‌مانده در برجام برای تبادلات مالی و بازرگانی با ایران و دور زدن تحریم‌های آمریکا پیشنهاد کردند. مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، پیشتر گفته بود که ایالات متحده با معاملات کالاهای غیر تحریمی و انسان‌دوستانه با ایران از طریق اینس‌تکس هیچ مشکلی ندارد. این در حالی است که ایران برای معاملات کالاهای غیرتحریمی و بشردوستانه اساسا نیازی به کانال اینستکس با آن همه تبلیغات و سر و صدا نداشت! رهبر انقلاب هم در یکی از سخنرانی ها با اشاره به بی عملی اروپایی‌ها در قبال ایران و تعهداتشان به برجام گفتند: «آخرین ابتکار آنان هم بازیچه چرندی به اسم «اینستکس» بود. خود این یک چیز مضر و غلطی است که این را هم انجام ندادند و نکردند.»

اینستکس قرار بود چه کند؟
پس از خروج ترامپ از برجام و اعمال یکطرفه همه تحریم‌های پیشین آمریکا به علاوه بسیاری از تحریم‌های جدید، اعضای باقیمانده برجام که عملا نمی‌توانستند تعهدات خود را به درستی انجام دهند، دست به ایجاد یک کانال مالی برای نجات برجام و حمایت از ایران شدند. حمایت از مبادلات تجاری، شرکت‌های اروپایی را قادر می‌ساخت با ایران به تجارت بپردازند؛ بدون این که در معرض خطر تحریم آمریکا قرار گیرند. به منظور اجرایی کردن این موضوع در روز پنج‌شنبه ۳۱ ژانویه ۲۰۱۹، شرکتی با سرمایه ۳ هزار یورو در پاریس تأسیس و به ثبت رسید. سازوکار این ابزار ویژه مالی به این شکل بود که تهاتر بین صادرکنندگان و واردکنندگان یک کشور واحد اروپایی بدون ارتباط مستقیم مالی با ایران انجام می‌شود.
اما این کانال در عمل  موفقیت‌آمیز نبوده و تنها ۱۴ ماه پس از تأسیس، ایران و اروپا موفق شدند از طریق اینستکس اولین مبادله تجاری و تراکنش مالی خود را انجام دهند؛ مبادله‌ای که طی آن محموله‌ای از اقلام پزشکی از اروپا به ایران صادر شد.

امروز هم وزارت خارجه آلمان اعتراف کرد که این کانال موفقیت آمیز نبوده است. وزارت امورخارجه آلمان در پاسخ به پرسش امید نوری‌پور، نماینده حزب سبزها در پارلمان این کشور اعلام کرده که ساز و کار مالی اتحادیه اروپا موسوم به "اینستکس" برای مبادله تجاری با ایران همچنان بی‌اثر بوده و از زمان تأسیس آن در دو سال پیش تا کنون فقط یک مبادله موفقیت‌آمیز از طریق آن انجام شده است.

به گزارش خبرگزاری دویچه وله آلمان، امید نوری‌پور (نماینده پارلمان در آلمان) دولت این کشور را متهم به کم‌کاری در نجات برجام کرده و گفته است: دولت آلمان برای جلوگیری از کارشکنی ترامپ در توافق هسته‌ای باید همراه با کشورهای اروپایی زودتر، قاطعانه‌تر و اساسی‌تر عمل می‌کرد. این نماینده ایرانی‌تبار مجلس آلمان، نجات توافق هسته‌ای را در شرایط کنونی با توجه به برخی مخالفت ها در تهران و روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید در آمریکا "بسیار دشوار" دانسته است.

با نزدیک شدن به روز تحلیف بایدن، همه منتظرند ببینید رئیس جمهور جدید آمریکا در مقام عمل چه کارتی را برای برجام رو خواهد کرد.