به گزارش آتیه آنلاین، محمد باقر صابری زفرقندی در نخستین نشست از سلسله نشست های تخصصی آثار روانی و اجتماعی کرونا که پیش از ظهر امروز در محل موسسه عالی پژوهش سازمان تامین اجتماعی برگزار شد با تاکید بر متفاوت بودن فاجعه کرونا نسبت به دیگر بلایای طبیعی فجیع  گفت: جهان شاهد فجایع زیادی بوده و کماکان هم خواهد بود اما فاجعه کرونا در مقایسه با فجایع طبیعی(سیل، زلزله و ...)  در نوع مثتثنی و بی نظیر است، شاید زلزله را بدترین حادثه طبیعی بدانیم اما با این حال آمادگی نسبی، برنامه‌ریزی و مداخله فعالانه و پیاده سازی سلسله امدادگریهایی قابل پیش بینی است و مهم تر اینکه جامعه  از افراد سیل زده و زلزله زده گریزان و فراری نیست اما در مواجهه با کرونا هیچ چیز قابل پیش بینی نبود، ویروسی کاملا وحشی و در حال تغییر مدام ماهیت اغلب اقدامات کشور را در انفعالی مرکب فرو برد.  

وی یادآور شد: برای ملموس تر کردن این فاجعه باید بگویم که با شیوع کرونا، کشور در معرض یک حمله نظامی تمام عیار قرار گرفت و گویی جز دفاع منفعلانه چاره ای نداشتیم.

کرونا حمله ای بی رحمانه بود

این متخصص روانپزشکی در بخش دیگر سخنان خود به اشاره به تاثیر کرونا بر کل کشور افزود: این ویروس تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، روانی، سلامت و حتی بعد معنوی زندگی بشری را تحت تاثیر قرار داد.

وی در تشریح آثار کرونا بر نظام سلامت و درمان کشور گفت: بیمارستان‌های در حالت عادی و خیلی نرمال  نیز عموما زیان‌ده بودند، اما نظام و حاکمیت برای متوقف نشدن ارایه خدمات به مردم ارایه با پرداخت یارانه مراکز درمانی را سرپا نگه داشته بود اما شیوع کرونا با غیرفعال شدن دیگر بخش های آن و تمرکز بر بیماران کرونا،   درآمدشان به صفر تنزل کرد؛ تمام مرخصی های کادر درمانی و پرستاری لغو شد و در عین حال به دلیل رعایت پروتکل های بهداشتی مجاز نبودیم تمام نیروها را در بیمارستان مستقر کنیم، انباشت بیماران نیز مساله بر پشت درهای اورژانس ها خود چالشی جدی بود.

صابری زفرقندی ابتلای کادر درمان به کرونا نیز فاجعه ای غیرقابل انکار خواند و افزود: فاجعه است کادر درمانی که باید خدمات اصلی را ارایه کنند درگیر کرونا شدند و در حال ریزش بودند و طبیعی بود که شماری از آنها بترسند و یا در محل خدمت خود حاضر نشوند و گاه تبلیغاتی علیه کادر درمان که خودشان را تافته جدابافته می دانند در جامعه منتشر می شد.

صابری زفرقندی یادآور شد: بعضا بیمارستانی که  باید با درآمد خود هزینه پرسنل را تامین می کرد نه تنها درآمدی وجود نداشت بلکه تمام کارکنان به صورت چند برابر و شیفت های اضافه سرکار حضور پیدا می کردند.

این استاد دانشگاه با تصریح بر نقش سیاست‌های‌کلان کشوری در مواجهه با این فاجعه عظیم گفت: پیش از کرونا نیز بیم آن می رفت کشور با شورش گرسنگان مواجه شود اما اقدام و عملکرد نظام با توجه به درآمدهای حذف شده، کارهای تعطیل شده و... ناشی از کرونا باید منصفانه دیدو مورد قضاوت قرار داد گرچه در شرایط کنونی نیز دولت در تنگناهای پیش رو، در پاسخگویی به  نیازهای روزمره مردم با چالش مواجه است.

وی یادآور شد: بحث‌های اعتقادی، مذهبی و عرق ملی به حفظ تاب آوری و تحمل جامعه ایرانی در برابر این مساله کمک شایان توجهی کرد.

شکل گیری فوبیای وحشت انگیز و هراسناک در جامعه

این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه افراد و آحاد جامعه سلامت روانی شان با شیوع کرونا در معرض خطر قرار گرفت، عنوان کرد: بحرانی که به شکل ناگهانی بحرانی ایجاد شد فوبیای وحشتناک و کرونا هراسی در همه آحاد جامعه بروز یافت که به مرور حالت وسواس گونه به خود گرفت و این مساله منجر به استرس پس از حادثه شده بود، بسیاری از بیماری های زمینه ای عود کرد و بسیاری به بیماری مبتلا و شمار زیادی بر اثر این بیماری جانشان را از دست دادند. عزیزی از خانواده ای از دست می رود نه می‌توانی دلجویی‌کنی و نه در مراسم تشییع شرکت کنی و نه می توانی عزارداری کنی و حتی امکان تسلیت وجود ندارد، همه این موارد باعث می شود که سلامت روان جامعه تحت تاثیر مستقیم این مساله قرار گیرد و تک تک افراد مستقیما در معرض این آسیب باشند.

این متخصص روانپزشکی اضافه کرد: تاثیر کرونا بر اختلالات روانپزشکی در حوزه فردی این بود که بیماری‌های زمینه ای فعال شد، تحت درمانی‌ها بعضا فوت کردند و خیلی‌ها نیز به کرونا مبتلا شدند، افراد مبتلا اکراه داشتند که برای دریافت خدمات درمانی به بیمارستانها مراجعه کنند، روانپزشکان یا مبتلا شدند و یا بعضا به دلیل الزامات قانونی مطب ها را تعطیل کرده اند، در توزیع دارو و ارایه خدمات دارویی دچار چالش جدی شدیم.

بروز و جولان بیشتر آسیب های اجتماعی 

صابری زفرقندی تاثیر ماندگاری در منزل را بر روابط خانوادگی غیرقابل انکار خواند و افزود: ماندگاری در منزل خود مساله ای جدی بود و اگرچه اخبار ضد و نقیض در خصوص افزایش آمار طلاق و خشونت خانگی منتشر است که شاید بخشی از آن درست و بخشی غلو نیز باشد اما در چنین شرایطی با تعطیلی مهدهای کودک، مدارس و دانشگاه ها روابط زناشویی تحت‌تاثیر جدی قرار گرفته بود و کادر درمانی که به امید اینکه بتواند فرزندش را به مهدکودک یا مدرسه بسپرد  حالا در نبود چنین امکانی معضل آنها دوچندان شده است.

وی تصریح کرد: آموزش آنلاین باعث شد تمام خطوط قرمز فضای مجازی که پیش از کرونا در استفاده کودکان از این بستر ارتباطی به درستی مدیریت می کردیم را درهم بشکند و نابود کند بنابراین باید برای درمان آسیب هایی که امروز به کودکان مان وارد می شود چاره ای بیندیشیم که در آینده تبعات این فاجعه در ابعاد مختلف بسیار پرمهیب تر خواهد بود.

کرونا و معنویت از دست رفته 

این روانپزشک تاثیر کرونا را بر معنویت قابل تامل خواند و گفت: حتی در حوزه معنویت دچار بحران جدی شده ایم ،خیلی ها در مراجعاتشان به مطب، از اینکه در انجام فرایض دینی کاهل شده اند و دیگر به دعا و آموزه های دینی متوسل نمی شوند  احساس گناه می کنند و این کرختی معنوی و مذهبی به افسردگی بیش از پیش افراد دامن خواهد زد.

صابری زفرقندی با بیان اینکه « جمله نادرست معتادان کرونا نمی‌گیرند انرژی افزون تری از نظام سلامت کشور گرفت» ، افزود: اینکه متعادان و افراد الکلی و یا سیگاریها به کرونا مبتلا نمی شوند کاملا نادرست است و چه بسا در صورت ابتلا ، علایم آنها بعضا شدیدتر هم باشد.

این روانپزشک تاکید کرد: افراد سیگاری به طور مشخص در برابر کرونا آسیب پذیرتر هستند چرا که بیشترین مشکل سیگار درگیری تنفسی است و کرونا نیز این موضوع را بیش از بیش تشدید می کند و جمع این دو به شدت می تواند آسیب زا باشد و تفکری که نیکوتین می تواند جلوی کرونا را بگیرد حداقل موضوع اثبات شده ای نیست و دست اندرکاران امر اگر مطالعه ای در این خصوص سراغ دارند که هنوز تایید نشده است از انتشار آن خودداری کنند.  

وی یادآور شد: قطعا تمام پاندامی‌ها روی شبکه توزیع مواد غیرقانونی اثرگذار بوده است و طبیعی است که وقتی یک بحران ایجاد می شود مصرف‌کننده در جهت دسترسی به مواد مصرفی خود اغلب به مصرف مواد خطرناک روی می آورد به همین جهت  تزریق مواد به صورت رفتارهای پرخطر یکی از چالش های پیش روی نظام سلامت بود .

این عضو هیات علمی دانشگاه اضافه کرد: خود اختلال مصرف مواد مشکلات روانی، جسمی و رفتاری را به همراه دارد حالا زمانی که این مساله به آن اضافه می شود می تواند خطر را دوچندان کند، از جمله گروه های آسیب پذیری که در این بحران وضعیت آنها خیلی بدتر شد و جامعه سالم را نیز تحت تاثیر خود قرار دادند معتادان خیابانی و حاشیه نشین بودند؛ چرا که هیچ اصول بهداشتی را رعایت نمی‌کردند و با شکل‌گیری تفکر نادرست « معتاد کرونا نمی گیرد»،آنها به کانون های بالقوه و بالفعل برای انتشار بیماری در بین خودشان و دیگران تبدیل شدند.

صابری زفرقندی بیان کرد: زمانی که استرس در محیط خانواده و جامعه افزایش پیدا می‌کند متاسفانه ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین روش در جهت کاهش استرس مصرف استرس مصرف مواد به نظر می رسد که در سطحی گسترده روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی را به ویرانی می کشاند.