به گزارش آتیه‌آنلاین، اتحادیه اروپا طی یک سال گذشته بحران‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است، فارغ از پاندمی کرونا، مقولاتی چون مرزبندی‌های آبی با بریتانیا بر سر مفاد برگزیت و همچنین تنش‌ها در اوکراین چالش‌های بسیاری را برای این بلوک رقم زد و به نظر می‌رسد که بروکسل در پی آن بوده که از وابستگی خود به کشورهایی چون آمریکا و نهادهایی چون سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)‌ در زمینه بحران‌ها بکاهد.

تلاش برای تشکیل ائتلاف

از قرار معلوم،‌ اتحادیه اروپا دست به کار شده تا سازوکاری نظامی ایجاد کند که ویژه کشورهای عضو این بلوک باشد. در این راستا، رسانه‌ها گزارش دادند که یک مقام ارشد اتحادیه اروپا اعلام کرده که ۱۴ کشور این بلوک شامل آلمان و فرانسه پیشنهاد تشکیل یک نیروی نظامی واکنش سریع با قابلیت مداخله زودهنگام در بحران‌های بین‌المللی را داده‌اند؛ اتفاقی که دو دهه بعد از انجام شدن یک تلاش مشابه رخ می‌دهد.

رویترز نوشته که به گفته این مقام اروپایی، این کشورها اعلام کردند که اتحادیه اروپا باید در صورت امکان یک تیپ از پنج هزار سرباز مجهز به کشتی‌ها و هواپیماهای نظامی را با هدف کمک به دولت‌های دموکراتیک خارجی نیازمند کمک فوری ایجاد کند. این ایده از سوی وزرای دفاع اتحادیه اروپا در نشست عادی روز پنج‌شنبه با ریاست «جوزپ بوررل»، رئیس سیاست خارجی این اتحادیه که از این بلوک به خاطر اکراه در مداخله بیشتر در کشورهای خارجی به ویژه در کشورهای بحران زده‌ای چون لیبی انتقاد کرده، مطرح شد. این در حالی است که پیشتر، در زمینه بحران پناهجویان و ورود مهاجران به مرزهای قاره سبز نیز بسیاری از کشورها، خواستار ایجاد یک نیروی نظامی مستقل شده بودند که بتوانند مانع از ورود این مهمانان ناخوانده به مرزها شوند.

۱۴ کشور مذکور عبارتند از اتریش، بلژیک، قبرس، جمهوی چک، آلمان، یونان، فرانسه، ایرلند، ایتالیا، لوگزامبورگ، هلند، پرتغل، اسلوونی و اسپانیا. اتحادیه اروپا نخستین بار درباره این ایده در سال ۱۹۹۹ بحث کرده بود و در سال ۲۰۰۷ اقدام به تشکیل یک سیستم از گروه‌های رزمی آماده نبرد متشکل از ۱۵۰۰ نیرو را با هدف پاسخ به بحرانه تشکیل داد اما از آن‌ها هرگز استفاده نشد. این گروه‌های رزمی حالا می‌توانند پایه و اساس «نیروهای ورود اولیه»، بخشی از یک طرح جدید تقویت قابلیت‌های دفاعی اتحادیه اروپا را تشکیل دهند.

از امسال این بلوک دارای یک بودجه مشترک برای توسعه تسلیحات به صورت اشتراکی خواهد بود و در حال تهیه یک دکترین نظامی برای سال ۲۰۲۲ است و سال گذشته میلادی نیز برای نخستین بار به شرح ضعف‌های نظامی‌اش پرداخت. بنا به گزارش اسپوتنیک، مقام مذکور اعلام کرده که «بورل همواره گفته که اتحادیه اروپا نیاز دارد زبان قدرت را یاد بگیرد». او همچنین گفته است که اتحادیه اروپا با اتکا به قدرت اقتصادی خود توانسته به «قدرت نرم» برای گسترش نفوذش از طریق تجارت و کمک‌ها افتخار کند. این اتحادیه عمدتاً متکی به ائتلاف ناتوی تحت رهبری آمریکا برای اقدام نظامی بوده اما روسای جمهور سال‌های اخیر آمریکا به ویژه «دونالد ترامپ» از اتحادیه اروپا خواستند برای امنیتش به ویژه امنیت مرزهایش حتی با وجود تعهد ناتو به دفاع از اروپا، بیشتر تلاش کند.

بحران روی بحران

مسئله ایجاد نیروهای اروپایی واکنش سریع یکی از مسائل مهم دستور کار نشست سران وزارت دفاع اتحادیه اروپا بود، نشستی که البته اوکراین یکی از محورهای عمده آن تلقی می‌شد. طی چند هفته اخیر، وضعیت در اوکراین آبستن تنش‌های بسیاری بود و بسیاری از کارشناسان هشدار داده‌اند که در صورت ادامه این وضعیت بار دیگر شاهد زبانه کشیدن آتش جنگ در این منطقه خواهیم بود. با این حال، وزرای دفاع اتحادیه اروپا تلاش دارند با تشکیل جبهه مشترک از وابستگی خود به برنامه‌های ناتو در این زمینه بکاهند.

روز گذشته (‌جمعه) دبیرکل ائتلاف ناتو اعلام کرد که ده‌ها سرباز روسیه همچنان در داخل و اطراف خاک اوکراین باقی مانده‌اند. به گزارش خبرگزاری آناتولی، «ینس استولتنبرگ»، دبیر کل ناتو در بیانیه‌ای در آستانه برگزاری نشست وزرای دفاع اتحادیه اروپا در شهر بروکسل بیان داشت: «ما شاهد میزانی از کاهش تعداد سربازان روس بوده‌ایم اما ده‌ها هزار نفر از این سربازان همچنان باقی مانده‌اند و ما مشاهده می‌کنیم که روسیه میزان زیادی از تسلیحات و تجهیزات نظامی را در آنجا حفظ کرده است».

دبیرکل ناتو خاطر نشان کرد که روسیه در عین حال مشغول اعمال محدودیت‌هایی در دریای سیاه از جمله در قبال دسترسی به دریای آزوف از طرف تنگه کرچ است. وی افزود که ناتو باید هوشیار مانده و از نزدیک تحولات را رصد کند. استولتنبرگ تاکید کرد: «در مجموع حضور چشمگیری از سوی روسیه وجود دارد و اکنون تعداد خیلی بیشتری از سربازان روسیه در داخل و اطراف خاک اوکراین نسبت به قبل از روند اخیر افزایش تنش‌ها وجود دارند».

استولتنبرگ در عین حال از لحاظ کردن آمریکا، کانادا و نروژ در برنامه همکاری سازماندهی شده دائمی اتحادیه اروپا استقبال کرده و گفت: «کشورهای هم‌پیمان خارج از اتحادیه اروپا نقشی موردی در حفاظت از اروپا و دفاع از آن ایفا می‌کنند». وی افزود: ناتو در چارچوب رزمایش سال ۲۰۲۱ خود به استقرار هزاران سرباز در رومانی پرداخته است. او همچنین بیان داشت این امر «نشان می‌دهد که ما چطور سربازان ناتو را بسیج کرده و مانور می‌دهیم و اینکه چطور ما می‌توانیم آن‌ها را در سراسر اروپا مستقر کنیم».

این تحولات در حالی است که رویترز به نقل از منابع دیپلماتیک نامشخص گزارش داد که سه کشور غیر عضو در اتحادیه اروپا شامل آمریکا، نروژ و کانادا به ابتکار عمل بروکسل با هدف ارتقای سرعت استقرار دوباره نیروها در اروپا به این پیمان پیوسته‌اند. در همین حال هیچ نشانه‌ای مبنی بر تلاش انگلیس که به تازگی از اتحادیه اروپا خارج شده است، برای ملحق شدن به این ابتکار عمل دیده نمی‌شود.

به نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا تلاش دارد در عین حفظ روابط با کشورهایی چون آمریکا و سرمایه‌گذاری بر پروژه‌های ناتو، سازوکاری ویژه برای خود تشکیل دهد تا در صورت بروز تهدید نظامی بتواند با استقلال کامل و در واکنش به فرصت‌ها و اولویت‌های موجود در چارچوب این پیمان تصمیم‌گیری و اقدام کند.

گزارش از: فرزاد سیف نیا