به گزارش آتیه‌آنلاین، دوحه روز گذشته (پنج‌شنبه) شاهد حضور دو مقام عالی دیپلماتیک بود: «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه و «مولود چاووش‌اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه که طی نشستی با «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی»، وزیر خارجه قطر دیدار و گفت‌وگو کردند. این نشست سه‌جانبه محورهای متعددی داشته و برخی از مهم‌ترین مسائل فعلی منطقه در آن به بحث و بررسی گذاشته شد.

سفر منطقه‌ای

طی روزهای اخیر روسیه از سفر وزیر خارجه خود به منطقه خلیج فارس خبر داد. «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه طی نشست خبری اعلام کرد که لاوروف بناست به امارات، عربستان و قطر سفر کند. در روزهای گذشته، شاهد نشست‌های مشترک لاوروف با همتایان خود در این کشورها بودیم. برای مثال، می‌توان به دیدار لاوروف با «فیصل بن فرحان»، وزیر خارجه عربستان اشاره کرد. فرحان در نشست خبری مشترک با لاوروف تاکید کرد که تنها راه‌حل بحران سوریه راهکار سیاسی است و این کشور باید به آغوش اتحادیه عرب بازگردد و از ثبات و امنیت برخوردار باشد. وی گفت که حل بحران سوریه مستلزم توافق بین طرف‌های بحران از سوی دولت و مخالفان است. بنا به گزارش روسیا الیوم، وزیر خارجه عربستان اظهار داشت که کشورش از همان ابتدای بحران مشتاق ایجاد راهکارهایی برای توقف خونریزی در سوریه بوده و هماهنگی با همه طرف‌ها از جمله دوستان روس را امری ضروری می‌بیند!

وزیر خارجه سعودی البته در ادامه سخنان خود بر نقش پررنگ روسیه در این مسیر نیز تاکید کرد و گفت: «‌ما با دوستان روس درباره اهمیت وضع مسیر سیاسی که منجر به سازش و ثبات وضعیت در سوریه شود، توافق کردیم زیرا تنها راهکار بحران سوریه  حل سیاسی است.»

این در حالی است که به‌رغم گذشت سال‌ها از بحران سوریه،‌ همچنان وضعیت در این کشور با روزهای پیش از درگیری فاصله بسیار دارد. خبرگزاری رویترز روز گذشته گزارش داد که «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد طی سخنانی به مناسبت دهمین سالگرد جنگ سوریه، از این کشور به عنوان «کابوس زنده» یاد کرد. وی با اشاره به بحران انسانی در سوریه و احتمال درگیری ۶۰ درصد مردم این کشور با خطر گرسنگی، گفت که درک میزان ویرانی سوریه غیرممکن است. مردم این کشور با بدترین جنایت‌هایی که طی این قرن در سراسر جهان رخ داده است، درگیر هستند. گستردگی این جنایت‌ها، وجدان انسان‌ها را شگفت‌زده می‌کند. گوترش در ادامه گفت که سوریه از صفحات اصلی ناپدید شده است و شرایط آن همچنان یک کابوس زنده است.

برخی کارشناسان معتقدند دیداری که لاوروف و «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی در ریاض با یکدیگر برگزار کردند بر محور رسیدن به راه‌حلی برای پایان دادن به بحران سوریه صورت گرفته است و مسکو تلاش دارد در این زمینه ائتلافی از کشورهای منطقه‌ای با تاثیرگذاری فرامرزی ایجاد کند.

سازوکار مشورتی جدید

در همین راستا، روز پنج‌شنبه شبکه تلویزیونی الجزیره از برگزاری نشست سه جانبه‌ای بین وزیران خارجه قطر، روسیه و ترکیه با محوریت مسائل منطقه و جهان در راس آن سوریه خبر داد. وزیر خارجه روسیه در این نشست گفت که همه قدرت‌های بین‌المللی باید تمامیت و حاکمیت سرزمینی سوریه را محترم بشمارند. لاوروف در ادامه عنوان کرد که این نخستین نشست در سطح وزیران خارجه سه کشور (روسیه، قطر و ترکیه) در مورد سوریه بوده و بیانیه مشترک درباره صلاحیت مبارزه با تروریسم و ​​مقابله با توطئه‌هایی که وحدت و حاکمیت سوریه را تهدید می‌کند مورد تایید روسیه است. رئیس دستگاه دیپلماسی کرملین در ادامه اظهار داشت که ما به اقدام‌های خود و کوشش‌های بین‌المللی برای بازگشت داوطلبانه و امن آوارگان و پناهندگان سوریه ادامه می دهیم. وی همچنین تاکید کرد که کشورش از علاقه‌مندی، تمایل و کمک‌های قطر برای حل و فصل بحران سوریه استقبال می‌کند و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب اجتناب‌ناپذیر است و این موضوع به ثبات و آشتی در سراسر منطقه کمک می‌کند.

از سوی دیگر، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی نیز در این نشست عنوان کرده که وزیران خارجه سه کشور ترکیه، قطر و روسیه در این نشست بر وحدت سرزمین‌های سوریه و موثر نبودن راه‌حل نظامی برای حل بحران این کشور تاکید کردند. وی افزود که ما حمایت خود را از گفت و گوهای کمیته قانون اساسی سوریه و بازگشت ایمن و داوطلبانه آوارگان و پناهندگان اعلام کردیم. بنا به گفته‌های وزیر خارجه قطر، او بیان کرد که مردم سوریه با توجه به مشکلات گوناگون و شرایط نامناسب زندگی به دلیل بحران این کشور نیاز به کمک‌های فوری دارند. آل ثانی ادامه داد که علت‌ اخراج سوریه از اتحادیه عرب همچنان معتبر بوده و به قوت باقی است، ولی ما به پیشرفت و آشتی سیاسی در سوریه امیدواریم؛ زیرا ایمن‌ترین راه بازگشت دمشق به اتحادیه عرب همین عامل است. این دیپلمات قطری همچنین عنوان کرد که دوحه همچنان به حمایت از مردم سوریه و دستیابی به یک راه‌حل و توافق سیاسی در این کشور ادامه می‌دهد.

ترکیه نیز در این میان حرف‌های خود را داشت. بنا به گزارش آناتولی، مولود چاووش‌اوغلو، با اشاره به مفاد گفت‌وگوها با همتایان روس و قطری خود عنوان کرد که هدف ما بحث در مورد تلاش‌ها برای دستیابی به یک راه حل سیاسی دائمی در سوریه است و درگیری در سوریه تنها با یافتن راه حل سیاسی قابل پایان خواهد خواهد بود. چاووش‌اوغلو ادامه داد که کشورش برای کاهش بحران انسانی در سوریه و دستیابی به راه‌حل سیاسی به همکاری با قطر ادامه می‌دهد. وزیر خارجه ترکیه اظهار کرد که در این نشست تصمیم گرفته شد که جلسات مشترک با قطر و روسیه برای بحث در مورد بحران سوریه ادامه داشته باشد و نشست بعدی در ترکیه برگزار شود.

بنا به شواهد و قرائن موجود، به نظر می‌رسد که روسیه بدل به سردمدار ائتلافی جدید برای پایان دادن به بحران سوریه شده است. از یک سو سفرهای لاوروف به منطقه نشان می‌دهد که مسکو به نوعی در حال تزریق خط و خطوط جدید به بدنه سیاسی پرونده سوریه است که البته حمله روز گذشته جنگنده‌های روسیه به مواضع داعش که ۲۵ بار تکرار شد را هم نباید نادیده گرفت. باید منتظر ماند و دید که مسکو چه انتظارات و استراتژی‌هایی داشته و بنا دارد به چه دستاوردی از دور جدید کارزارهای دیپلماتیک برسد.

گزارش: فرزاد سیف‌نیا