به گزارش آتیه‌آنلاین، به نظر می‌رسد که کشورهای اروپایی بنا دارند با مداخله در روند صلح قره‌باغ دست به ایجاد مانعی برای پیشبرد اهداف روسیه بزنند، اقدامی که باید آن را در سایه دیگر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی مورد خوانش و بررسی قرار داد.
میزانی بروکسل
رئیس شورای اروپا روز گذشته (سه‌شنبه) یعنی یک روز قبل از اجلاس «مشارکت شرقی» میزبان رهبران جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای یک نشست سه‌جانبه در بروکسل بود. به گزارش خبرگزاری آناتولی، به گفته منابع اتحادیه اروپا، «شارل میشل»، رئیس شورای اروپا نشست‌های جداگانه‌ای با «الهام علی‌اف»، رئیس‌جمهوری آذربایجان و «نیکول پاشینیان»، نخست‌وزیر ارمنستان برگزار کرد و سپس یک نشست سه‌جانبه با هر دوی آنها برگزار کرد. در این میان منابع اتحادیه اروپا از تاسیس خط ارتباطی مستقیم میان وزرای دفاع این دو کشور پس از درگیری‌های سال گذشته ناگورنوقره‌باغ استقبال کرده و گفتند که اقدامات بیشتری برای باثبات کردن روابط میان این دو کشور وجود دارد که می‌توانند صورت گیرند.
این در حالی است که علی‌اف و پاشینیان ماه گذشته در سوچی با «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه دیدار کردند. ارمنستان، جمهوری آذربایجان، گرجستان، مولداوی و اوکراین امروز (چهارشنبه) در اجلاس «مشارکت شرقی» شرکت خواهند کرد، در حالی که بلاروس به این نشست نخواهد پیوست، چراکه مشارکت خود در این سازمان را به حالت تعلیق درآورده است. روابط سیاسی و اقتصادی اتحادیه اروپا با این پنج کشور شرکت‌کننده در این اجلاس ارزیابی خواهد شد. آنها همچنین درباره بسیج نظامی روسیه در نزدیکی مرز اوکراین نیز گفت‌وگو خواهند کرد.
اتحادیه اروپا قرار است در این رویداد از کشورهای حاضر در اجلاس «مشارکت شرقی» بخواهد تا به روند اصلاحات سیاسی، اقتصادی و قضایی سرعت بخشند. انتظار می‌رود در این نشست برنامه جدید سرمایه‌گذاری اقتصادی منطقه‌ای اتحادیه اروپا به ارزش دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون یورو (معادل دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار) برای این پنج کشور نیز تصویب شود. به گفته یکی از مقامات ارشد اتحادیه اروپا، در بخشی از این برنامه سرمایه‌گذاری پیشنهاد شده توسط کمیسیون اتحادیه اروپا در ژوئیه سال جاری میلادی تاکید شده است که میزان سرمایه‌گذاری در هر یک از این کشورها به اینکه آنها چقدر در اصلاحات ساختاری و پروژه‌هایی که ارائه می دهند، پیشرفت داشته باشند، بستگی خواهد داشت.
این تحولات در حالی صورت می‌گیرد که وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد که کشورش و ارمنستان به زودی دو نماینده ویژه برای عادی‌سازی روابط بین دو طرف انتخاب خواهند کرد. به گزارش رویترز، «مولود چاووش‌اوغلو» وزیر خارجه ترکیه روز دوشنبه در نشست بررسی بودجه وزارت خارجه در پارلمان، اعلام کرد که «برای برداشتن گام‌هایی جهت عادی‌سازی روابط بین ترکیه و ارمنستان، به‌زودی دو نماینده ویژه انتخاب خواهیم کرد». وزیر خارجه ترکیه افزود: «بدین منظور قصد داریم پروازهای چارتری از آنکارا به ایروان پایتخت ارمنستان را تسهیل کنیم.» چاووش‌اوغلو توضیح داد که کشورش این مراحل را با آذربایجان هماهنگ خواهد کرد. پیش از این هم رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرده بود که با توجه به اظهارات سازش‌آمیز ارمنستان، می‌توان به تدریج روابط خود را با ایروان گسترش داد.
از یاد نباید برد که دور جدید درگیری‌های نظامی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان که از سال گذشته آغاز شده بود، ماه گذشته میلادی با میانجی‌گری روسیه و امضای توافق صلح میان رؤسای جمهوری روسیه و آذربایجان و همچنین نخست‌وزیر ارمنستان به پایان رسید.
سنگ‌اندازی در مسیر روسیه
به‌رغم تمامی تلاش‌ها، اوضاع میان دو کشور همسایه همچنان در حال بدتر شدن است. هفته گذشته، وزارت خارجه ارمنستان بیانیه‌ای را در خصوص آنچه رفتار و اقدامات «محرک» جمهوری آذربایجان خوانده است، صادر کرد.
براساس گزارش رسانه‌های جمهوری آذربایجان، در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۲۱، الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان در دیداری مردمی گفت که ارمنستان باید شرایط جمهوری آذربایجان را بپذیرد و تاریخ مشخصی را برای افتتاح «دالان زنگزور» اعلام کند. همچنین رئیس‌جمهوری آذربایجان، ارمنستان را به اتخاذ «رویکردهای پر پیچ و خم» درخصوص مسئله افتتاح جاده‌ها و کانال‌های ارتباطی متهم کرد. وزارت خارجه ارمنستان در این رابطه اعلام کرد: «ارمنستان بارها در بالاترین سطوح اعلام کرده است که علاقه‌مند به رفع موانع کلیه ارتباطات حمل و نقل و اقتصادی در منطقه با درک این موضوع است که مناطق غربی آذربایجان از طریق ارمنستان با منطقه مورد مناقشه نخجوان ارتباط ریلی و جاده‌ای دریافت خواهند کرد؛ در حالی که ارمنستان ارتباط جاده‌ای را از طریق جمهوری آذربایجان با روسیه و ارتباط ریلی با روسیه و ایران دریافت خواهد کرد.»
«الک بادکور»، تحلیل‌گر مسائل منطقه در این رابطه به بیزینس اینسایدر گفت: «آنچه از یاد نباید برد ردپای روسیه در تمامی این تنش‌هاست. طی درگیری‌ها در قره‌باغ، روسیه آشکارا نشان داد که بنا ندارد در این تحولات ساکت نشسته و صرفا یک نظارت‌گر باشد.» این تحلیل‌گر در ادامه گفت: «به نظر می‌رسد که اقدام اروپا در زمینه میانجی‌گری برای حل بحران قره‌باغ تلاشی باشد برای جلوگیری از نفوذ هرچه بیشتر روسیه در این منطقه، خاصه آن‌که باید این نکته را نیز لحاظ کرد که بروکسل و مسکو در حال حاضر درگیر تنش‌ها در مرز اوکراین هستند و روابط دوطرفه آنچنان حسنه نیست.»
در همین رابطه، رسانه‌ها طی هفته‌های اخیر گزارش دادند که یگان‌های تانک ارتش ارمنستان در یک رزمایش پنج روزه با ارتش روسیه تمریناتی را در انواع شرایط آب و هوایی برگزار کردند. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که بیش از هزار و ۵۰۰ خدمه تانک ارتش ارمنستان در یک رزمایش پنج روزه با قوای روسیه و با استفاده از مهمات واقعی مشارکت داشتند. بر اساس این گزارش، خدمه یگان تانک ارتش ارمنستان تمریناتی را در زمین‌های بیابانی و جنگلی کوهستانی در مناطق «ولگوگراد»، «آدیگه»، «داغستان، «اینگوشتیا»، «اوستیای شمالی»، «کراچای-چرکسیا» و «کریمه» و همچنین در پایگاه‌های نظامی روسیه در منطقه آبخازیا، ارمنستان و اوستیای جنوبی در شرایط مختلف آب و هوایی و در روز و شب برگزار کردند.
این در حالی است که به گفته کارشناسان، روسیه تلاش دارد با تداوم بخشیدن به وضعیت نه جنگ نه صلح در قفقاز و ضروری نشان دادن حضور خود برای حفظ صلح، نفوذ و سلطه خود بر آذربایجان و ارمنستان را حفظ کند و از شکل‌گیری اوکراین یا گرجستان دیگری که تمایل به آمریکا داشته باشد، جلوگیری کند.
بر این اساس و با نگاهی به مولفه‌های موجود به نظر می‌رسد که تنش‌های قره‌باغ و مسیر صلح بدل به میدان نبرد میان غرب و شرق شده و باید منتظر ماند و دید که این منازعات چه سمت و سویی پیدا می‌کنند.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما