به گزارش آتیه‌آنلاین، ترکیه بار دیگر برای غرب شاخ و شانه کشید، اما این بار در سطحی سراسر متفاوت که می‌تواند عواقبی جدی برای اقتصاد و سیاست این کشور داشته باشد. چنین به نظر می‌رسد که دولت حاکم بر آنکارا قصد آن کرده که دست به خودکشی دیپلماتیک بزند.
اخراج غیرمنتظره
«رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهوری ترکیه روز شنبه اعلام کرد که دستور داده سفرای ۱۰ کشور «عنصر نامطلوب» شناخته شوند. وی اعلام کرد که در این زمینه دستوری برای وزارت خارجه ترکیه صادر کرده و این کشورها شامل آلمان، فرانسه و آمریکا هم می‌شوند. اردوغان گفت: «به وزارت خارجه دستور داده‌ام که سفرای این ۱۰ کشور را هرچه زودتر عنصر نامطلوب اعلام کند.»
ماجرا به هفته گذشته بازمی‌گردد. روز پنج‌شنبه آمریکا از ترکیه خواست فورا «عثمان کاوالا»، تاجر و فعال حقوق بشر را که سه سال است بدون محاکمه در بازداشت به سر می‌برد، آزاد کند. به گزارش خبرگزاری رویترز، وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اتهامات ظاهری علیه کاوالا، بازداشت کنونی‌اش و ادامه تعلل‌ها در برگزاری جلسه دادگاهی‌اش از جمله از طریق ادغام پرونده‌ها علیه وی، احترام به اجرای قانون و دموکراسی را متزلزل می‌کند.»
کاوالا سال گذشته از اتهامات مربوط به اعتراضات ضددولتی سال ۲۰۱۳ میلادی تبرئه شد اما فورا به اتهامات مربوط به کودتای نافرجام ۲۰۱۶ میلادی مجددا بازداشت شد. یک دادگاه تجدیدنظر نیز متعاقبا تبرئه وی در اتهامات مربوط به اعتراضات ضد دولتی سال ۲۰۱۳ میلادی را باطل کرد. یکی از دادگاه‌های ترکیه روز جمعه دستور داد تا این دو پرونده برجسته با یکدیگر ادغام شوند و درخواست کاوالا برای آزادی را رد کرد.
کاوالا از سوی ترکیه به همدستی با «هنری بارکی»، یکی از پژوهشگران برجسته ترکیه مستقر در آمریکا متهم شده و این دو مرد به تلاش برای سرنگونی نظم قانون اساسی متهم شده‌اند. در اعلام جرمی آمده است که بارکی با شبکه «فتح‌الله گولن»، روحانی ترک‌تبار مستقر در آمریکا و مخالف دولت آنکارا ارتباط داشته است. آنکارا تاکید دارد که گولن این کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ میلادی را رهبری کرده بود. این در حالی است که گولن هرگونه مشارکت در این کودتا را رد می‌کند و بارکی اعلام کرده که این اتهامات کاملاً ساختگی هستند.
در واکنش به این وقایع، وزارت خارجه آمریکا در ادامه بیانیه خود اعلام کرد: «ما همچنین نسبت به گنجاندن نام هنری بارکی، شهروند آمریکایی در این روندهای دادرسی غیرقابل توجیه، نگران هستیم. ما معتقدیم که این اتهامات علیه بارکی بی‌پایه و اساس هستند.» وزارت خارجه آمریکا از ترکیه خواست تا از دستور دادگاه حقوق بشر اروپا که اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی صادر شد دال بر آزادی کاوالا تبعیت کند.
از سوی دیگر، ۱۰ سفیر آمریکایی و اروپایی در این بیانیه خود خواستار یک راه حل عادلانه و سریع برای پرونده کاوالا شدند. در بیانیه‌ای که توسط برخی از این سفارتخانه‌ها به اشتراک گذاشته شد، ضمن درخواست برای یافتن راه‌حلی منصفانه و سریع برای پرونده کاوالا، نسبت به تاثیرات منفی آن پرونده بر رعایت دموکراسی در ترکیه ابراز نگرانی شده بود. سفارتخانه‌های کشورهای مذکور در بیانیه‌ای اعلام کردند: «تاخیرهای مداوم در خصوص محاکمه کاوالا و ادغام پرونده‌های مختلف علیه وی بر مسئله احترام به دموکراسی و شفافیت قوانین در ترکیه سایه افکنده است.»
در ادامه وزارت خارجه ترکیه، سفیران ۱۰ کشور از جمله آمریکا، آلمان و فرانسه را که خواستار آزادی عثمان کاوالا، تاجر و فعال مدنی شده بودند، احضار کرد. همچنین «سلیمان سویلو»، وزیر کشور ترکیه در توئیترش نوشت: «ترکیه یک کشور دموکراتیک است. توصیه و پیشنهاد سفیران به قوه قضاییه در خصوص پرونده‌ای که در جریان است، غیرقابل قبول است. توصیه و پیشنهادهای اخیر شما بر درک و حقوق از دموکراسی سایه افکنده است.» «عبدالحیمد گل»، وزیر دادگستری ترکیه هم گفت که دیپلمات‌ها باید به قوانین احترام بگذارند و سفیران نمی‌توانند به قوه قضاییه هر پیشنهادی را مطرح کنند.
واکنش غرب
شکی نیست که اقدام غیرمنتظره آنکارا برای «عنصر نامطلوب» خواندن سفرای دولت‌های غربی از سوی این کشورها بی‌پاسخ نماند. وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد منتظر است تا طرف ترکیه‌ای تصمیم آنکارا در اخراج سفیران ۱۰ کشور از جمله سفیر واشنگتن را روشن کند. این درحالی است که سوئد، نروژ و هلند اعلام کردند که هیچگونه ابلاغیه رسمی از ترکیه در مورد اخراج سفیران خود از آنکارا دریافت نکرده‌اند.
به گزارش روسیا الیوم، یک مقام وزارت خارجه آمریکا گفت: «ما این گزارش‌ها را خوانده‌ایم و در اینباره از وزارت خارجه ترکیه درخواست شفاف‌سازی داریم.» همزمان سوئد، نروژ و هلند اعلام کردند که هیچگونه اطلاعیه رسمی از ترکیه در مورد اخراج سفیران خود از آنکارا دریافت نکرده‌اند. علاوه بر این، وزارت خارجه نروژ تصمیم اردوغان را محکوم و اعلام کرد، سفیر این کشور هیچ اقدامی انجام نداده است که اخراج وی توسط ترکیه را توجیه کند. نروژ متعهد شد که بر ترکیه در زمینه حقوق بشر و دموکراسی فشار خواهد آورد.
دولت آلمان نیز اعلام کرد که در حال انجام رایزنی‌های فشرده با ۹ کشور دیگر برای بحث در مورد تصمیم ترکیه برای اخراج سفیران خود است. رئیس پارلمان اروپا نیز گفت که تصمیم ترکیه برای تعیین ۱۰ سفیر به عنوان «نامطلوب» نشان‌دهنده تغییر استبدادی دولت ترکیه است. وی افزود که این تصمیم «ما را مرعوب نخواهد کرد». رئیس پارلمان اروپا مجدداً خواستار آزادی عثمان کاوالا، فعال حقوق بشر ترکیه شد.
در خود ترکیه نیز این تصمیم مخالفت‌هایی را به دنبال داشت. رهبر حزب اپوزیسیون «مردم جمهوری‌خواه» ترکیه روز گذشته (یکشنبه) تاکید کرد، تصمیم رئیس‌جمهور این کشور برای اعلام سفرای ۱۰ کشوری که از آنکارا خواسته‌اند عثمان کاوالا، فعال حقوق بشر را آزاد کند به عنوان «عناصر نامطلوب»، به منظور توجیه بحران اقتصادی ترکیه اتخاذ شده است. «کمال قیلیچداراوغلو»، رهبر حزب اپوزیسیون ترکیه در توئیتی نوشت: «شخصی که به سرعت کشور را به ورطه نابودی کشانده، دستور داده تا ۱۰ سفیر به عنوان عناصر نامطلوب اعلام شوند. می‌توانم صریحا بگویم که دلیل این اقدامات حفاظت از منافع ملی نیست، بلکه ایجاد بهانه‌های ساختگی برای فروپاشی اقتصادی است که او نابودش کرده است.»
این در حالی است که بسیاری از تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که این اقدام اردوغان می‌تواند عواقب جدی اقتصادی برای ترکیه به دنبال داشته باشد، کشوری که اساسا در پی همه‌گیری کرونا و همچنین اختلاف‌های اخیر با آمریکا بر سر سامانه اس-۴۰۰ درگیر مشکلات اقتصادی عمده‌ای شده است.
با این وجود به نظر می‌رسد که اقدام ترکیه مبنی بر اخراج سفرای کشورهای غربی، در آینده ابعاد بسیار گسترده‌تری در پی خواهد داشت و باید منتظر ماند و دید که رویارویی اخیر آنکارا در برابر دولت‌های خارجی چه عواقبی خواهد داشت.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما