به گزارش آتیه‌آنلاین، با پایان ماه عسل سیاسی دولت جدید آمریکا به رهبری «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، به تدریج تصویر بهتری از سیاست‌گذاری‌های کلان واشنگتن به دست می‌آید. بسیاری که ابتدا تصور می‌کردند ساکنان جدید کاخ سفید بناست رویکردی کاملاً مخالف با سیاست‌گذاری‌های «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری پیشین این کشور پیش بگیرند، کم‌کم دارند متوجه می‌شوند که این تغییرات آنچنان هم بنا نیست بنیادین باشد و در بسیاری از موارد حتی شاهد ادامه رویکردهای پیشین خواهیم بود. یکی از این موارد البته نزاع با چین بر سر محورهای گوناگون از جمله مسائل اقتصادی است.

ادامه جنگ تعرفه‌ای

یادگار اصلی دوران ریاست‌جمهوری ترامپ برای جهان، سیاست او مبنی بر اعمال تعرفه‌های تجاری بود؛ بر این اساس، هر کشوری که حاضر نمی‌شد زیر بار سیاست‌های کاخ سفید برود شمول تعرفه‌های سنگین گمرکی قرار می‌گرفت؛ از برزیل گرفته تا اتحادیه اروپا. چین اما موردی یگانه در این زمینه بود، چراکه واشنگتن بارها تعرفه‌ها در قبال پکن را افزایش داده و دو طرف در ادامه وارد جنگ اقتصادی افسارگسیخته‌ای شدند. جنگی که در نهایت با امضای فاز نخست توافق تجاری میان ترامپ و «لیو هه»، معاون نخست‌وزیر چین، به نظر می‌رسید به پایان رسیده است. در آن زمان، ترامپ این توافق را که به نظر بسیاری ساخته و پرداخته «هنری کسینجر»، نظریه‌پرداز مشهور آمریکایی بود، یک گام به یادماندنی برای آینده تجاری منصفانه و متقابل نامید و تاکید کرد واشنگتن و پکن در گذشته در مسیری اشتباه بوده‌اند.

با این همه، شیوه پاندمی کرونا سبب شد که همه‌چیز برای دو کشور تغییر کند. ترامپ که چین را مسئول مستقیم شیوع این بیماری می‌دانست اعلام کرد که دیگر حس خوبی به توافق با پکن نداشته و ممکن است حتی آن را لغو کند. در ادامه و با شروع کارزارهای انتخاباتی در آمریکا، رئیس‌جمهوری پیشین این کشور اعلام کرد که چین به‌شدت به دنبال شکست او بوده و از هیچ تلاشی برای رسیدن به این هدف فروگذاری نخواهد کرد؛ مدعایی که البته با واکنش سریع و تند چین روبرو شد. شکست ترامپ و سر کار آمدن بایدن سبب شد که توافق‌های تجاری میان آمریکا و چین به گوشه‌ای رانده شود تا سازوکار سیاست‌گذاری دولت جدید در واشنگتن مشخص‌تر شود. با این همه، دولت بایدن از همان آغاز و با افزایش فعالیت‌ها در دریای چین جنوبی و افزایش همکاری‌ها با تایوان نشان داد که بنا ندارد در برابر دیوار بزرگ چین کوتاه بیاید. این در حالی است که سریال تحریم‌ها بار دیگر از سوی کاخ سفید آغازیدن گرفته و تنش‌ها میان دو طرف بالا رفت. به طور کلی، در دولت ترامپ، ایالات متحده سالانه تقریبا ۳۷۰ میلیارد دلار بر کالاهای چینی یا حدود ۷۵ درصد صادرات آن به آمریکا از نظر ارزش تعرفه اعمال کرد.

این در حالی است که نماینده تجاری ایالات متحده روز گذشته (دوشنبه) گفت که آمریکا برنامه‌ای برای لغو تعرفه‌های اعمال شده چین در آینده نزدیک را ندارد. «کاترین تای»، نماینده تجاری ایالات متحده، در مصاحبه با روزنامه وال استریت ژورنال گفت قابل درک است که تعرفه‌ها می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر مصرف‌کنندگان ایالات متحده بگذارد، اما مالیات بر واردات برای محافظت از شرکت‌ها در برابر رقابت خارجی است. وی افزود: «برخی خواستار حذف تعرفه‌ها هستند، اما باید گفت که این امر می‌تواند به اقتصاد آسیب بزند مگر اینکه تغییر به گونه‌ای باشد که فعالان اقتصادی بتوانند تعدیل انجام دهند.» نماینده تجاری آمریکا همچنین دلیل تاکتیکی اعمال تعرفه‌ها بر چین را «اهرم فشار» خواند.

تنش‌ها بالا می‌گیرد

این در حالی است که طی روزهای اخیر، ایالت آلاسکا شاهد نشستی با حضور مقام‌های آمریکایی و چینی بود تا شاید دو طرف بتوانند طی این دیدار دستکم برخی از اختلاف‌ها را کاهش دهند. با این همه، همان‌طور که انتظارش می‌رفت، این نشست نه ‌تنها سبب نشد که میزان اصطکاک میان دو طرف کاهش یابد، بلکه از عمق بسیار زیاد این اختلاف‌ها نشان داشت.

مقام‌های ارشد آمریکا و چین در نخستین نشست خود در دوران ریاست جمهوری جو بایدن به شدت از طرف مقابل انتقاد کردند. به گزارش آسوشیتدپرس، «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا و «یانگ جیچی»، مسئول روابط خارجی حزب کمونیست، در آغاز این نشست دو روزه در آلاسکا به طور علنی به انتقاد صریح از سیاست‌های طرف مقابل پرداختند. به آسوشیتدپرس نوشت:‌ «جنگ لفظی علنی مقام‌های ارشد آمریکایی و چینی در آغاز این نشست می‌تواند نشانه آن باشد که لحن آن‌ها در مذاکرات پشت درهای بسته تندتر بوده است».

طی این نشست، بلینکن تاکید کرد که دولت بایدن به همراه متحدان خود یکپارچه با اقدامات استبدادی و قدرت طلبانه چین در عرصه داخلی و عرصه خارجی مقابله خواهد کرد. یانگ جیچی نیز آمریکا را به دلیل انتقاد از چین در مورد حقوق بشر و سایر موضوعات به ریاکاری متهم کرد. نماینده دیپلماتیک آمریکا گفت که اقدامات چین در سین کیانگ، هنگ کنگ، تایوان و همچنین حملات سایبری به آمریکا، «تهدید» برای نظمی است که ثبات را در عرصه جهانی حفظ می‌کند. «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز گفت که چین ارزش‌های بنیادین را مورد حمله قرار داده است. وی در ادامه تصریح کرد: «ما به دنبال درگیری نیستیم اما از رقابت سخت استقبال می‌کنیم.»

به نظر می‌رسد که دولت جدید آمریکا نیز بنا ندارد روابط حسنه‌ای با رقیب خود در آسیا داشته باشد. در این رابطه، «زاکری کارابل»، نویسنده و ستون‌نویس آمریکایی مستقر در نیویورک در مقاله‌ای برای فارین پالیسی نوشت که شاید سیاست تقابل‌گرایانه در داخل آمریکا مناسب باشد، اما امنیت و کامیابی واشنگتن را تامین نخواهد کرد. وی اظهار داشت که در میان انبوه گام‌های اشتباه دولت ترامپ در عرصه سیاست خارجی، مواضع تقابل گرایانه آن با چین، شاید ناشیانه‌ترین آن‌ها بوده است. به گفته وی، مذاکرات گسترده درباره تجارت و مالکیت معنوی، با افزایش چشمگیر تعرفه بر کالاهای چینی همراه شد که شرکت‌های آمریکایی هزینه آن را پرداختند. این تحلیل‌گر در ادامه گزارش داد: «این شرایط، اقدامات تقابلی چین را به همراه داشت که پرداخت ده‌ها میلیارد دلار کمک به کشاورزان آمریکایی را ضروری میساخت. کشاورزانی که چین خرید محصولاتشان را متوقف کرده بود و آن‌ها به نابودی کشیده شدند. مذاکرات فشرده وزیر خارجه دولت ترامپ درباره وضعیت حقوق بشر در چین شکست خورد؛ زیرا ترامپ نتوانست حمایت‌های بین‌المللی را از مواضع خود کسب کند. حتی پس از خروج آمریکا از پیمان تجاری اقیانوس آرام موسوم به ترانس- پاسیفیک، تهدیدات ترامپ بی‌ثمرتر شد.»

اکنون به نظر می‌رسد دولت جو بایدن هم بخش زیادی از سیاست‌های ترامپ را دنبال‌ و ظاهراً حتی بسیاری از فرضیات ترامپ را درست قلمداد می‌کند؛ به خصوص ایده تهدید چین و رقابت افسارگسیخته میان دو طرف. بنابراین، از قرار معلوم روزهای بسیار پرتنش میان پکن و واشنگتن همچنان ادامه دارد و فازهای جدید آنرا مشاهده خواهیم کرد.

گزارش: اردشیر حبیبی