وعده‌ جذب ۴ هزار معلول تا پایان امسال؛ مُسکنی بر زخم قدیمی بیکاری

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خبر داد دستگاه‌‌های دولتی بیش از چهار هزار معلول را جذب خواهند کرد. احمد میدری گفت تا پایان امسال دومین آزمون جذب معلولان در دستگاه‌های دولتی هم برگزار می‌شود و این تعداد معلول جذب این دستگاه‌ها خواهند شد. اتفاقی که می‌تواند کمی از شکاف مشارکت اقتصادی را بین افراد دارای معلولیت و افراد بدون معلولیت کمتر کند.

با اینکه ۶ سال از ابلاغ «قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت» می‌گذرد، هنوز سهمیه سه درصدی استخدام معلولان در دستگاه‌های دولتی درست اجرا نمی‌شود.

از بین کل جمعیت معلول ایران فقط ۱۷ درصد مشغول به کار هستند و در یکی از بخش‌های دولتی، خوداشتغالی یا مشاغل دستمزدی کار می‌کنند.

آمارهای وزارت کار که در گزارشی اردیبهشت ماه امسال منتشر شده نشان می‌دهند که اشتغال معلولان در ایران از استانداردهای جهانی پایین‌تر است و حتی افراد تحت پوشش حمایت‌های دولتی هم در ایران با آمارهای جهانی فاصله دارد. در جهان به طور میانگین بین ۱۰ تا ۱۵ درصد جمعیت هر کشور را معلولان تشکیل می‌دهند. برای مثال در آلمان این رقم ۱۰ درصد و در ژاپن ۹ درصد است. در ایران معلولانی که تحت پوشش رسمی هستند فقط ۱.۸ درصد جمعیت هستند، درحالیکه آمارهای بهزیستی نشان می‌دهند حدود ۱۱.۵ درصد از جمعیت ایران معلولان هستند.

آمارها نشان می‌دهند ایران در زمینه اشتغال معلولان هم خوب عمل نکرده است. با اینکه در «قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت» آمده که ۳ درصد از استخدام‌های دولتی باید به افراد دارای معلولیت اختصاص داشته باشد هنوز بسیاری از دستگاه‌ها با بهانه‌های مختلف از استخدام معلولان شانه خالی می‌کنند.

در ایران از بین بیش از دو میلیون و ۲۸۰ هزار کارمند دولت، فقط ۰.۹۷ درصد از جامعه معلولان جذب شده‌اند که یعنی ۱.۶۴ درصد از کل جمعیت معلولان توانسته‌اند در سازمان‌های دولتی مشغول به کار شوند. برای افرادی که معلولیت شدید دارند این نرخ به ۰.۳۳ درصد کاهش می‌یابد. در دانشگاه‌ها کمتر از ۰.۵ درصد از کرسی‌های دانشگاهی در اختیار معلولان قرار دارد.

بیکاری معلولان و فرصت‌های اندکشان برای مشارکت اقتصادی درحالیست که ۷۴ درصد از این افراد در دهک‌های پایین درآمدی هستند و فقیر محسوب می‌شوند.

هرچند معلولان سهم سه درصدی اشتغال در دستگاه‌های دولتی را پایین می‌دانند، همین سهم هم رعایت نمی‌شود و دستگاه‌های دولتی گاهی با بهانه‌ای مثل اینکه شغل مناسب فرد دارای معلولیت نیست آن‌ها را استخدام نمی‌کنند. در کنار این بسیاری از ادارات دولتی برای دسترسی افراد دارای معلولیت مناسب‌سازی نشده‌اند. همچنین از جمله شرایطی که برای پذیرش افراد در آزمون‌ها گفته می‌شود موضوع سلامت جسمی است که خودبه‌خود معلولان را در همان مرحله اول حذف می‌کند.

موانع اشتغال معلولان عوامل درونی و بیرونی دارد. در گزارش وزارت کار آمده که موانع برون‌سازمانی مثل کاهش استخدام‌های دولتی، ناکافی بودن سهمیه، محدودیت قانونی برخی مشاغل، تغییر فناوری و ضعف نظام اطلاعاتی درباره نیازها و توانمندی‌های این گروه است. علاوه بر آن موانع درون‌سازمانی مانند بی‌اعتمادی به توانایی‌های حرفه‌ای این افراد، فراخوان‌های استخدامی نامناسب، شرط‌های غیرضروری مثل سلامت کامل و سابقه طولانی و نبود حمایت کافی در محیط کار هم مشکل بیکاری معلولان را تشدید می‌کند.

گزارش آخر سازمان جهانی کار هم درباره شکاف مشارکت اقتصادی به نابرابری بین افراد دارای معلولیت و بدون معلولیت در دسترسی به اشتغال نوشته و تاکید کرده بود نابرابری‌ها در جهان همچنان پابرجاست.

در ایران هنوز سهمیه‌ روی کاغذ اشتغال معلولان کاملا عملی نشده و این افراد برای اینکه در آزمون‌ها عادلانه سنجش شوند و سهمیه‌شان رعایت شود به حمایت جدی دولت نیاز دارند.