تهران پس از جنگ 12 روزه؛ بازسازی در دل بحران
در شهری که هر روزش با حادثهای تازه تعریف میشود، حالا آمار تازهای از زبان رئیس سازمان مدیریت بحران تهران منتشر شده است: ۹۰ درصد ساختمانهای آسیبدیده در جنگ ۱۲ روزه تعیین تکلیف شدهاند.
آن روزها، در میانه اصابتها و دود، خیابانهای تهران برای آنها که در تهران مانده بودند به پناهگاه موقت مردم تبدیل شده بود. چادرهای سفید مدیریت بحران در ۳۵ نقطه شهر برپا شدند؛ جایی که مردم تنها به دنبال احساس امنیت میگشتند.علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، در توضیح آن روزها میگوید:در هر نقطهای از شهر که اصابت رخ داد، تمهیدات لازم اندیشیده شد. بنرهای اطلاعرسانی در ۲۲ منطقه نصب شد و پایگاههای مدیریت بحران بهعنوان مراکز مرجع برای شهروندان تعیین شدند.
در ادامه بحران، موضوع بازسازی به اولویت اصلی مدیریت شهری تبدیل شد. به گفته نصیری، ۶۶۰ واحد در ۱۲۸ ساختمان مشمول طرح تخریب و نوسازی شدهاند و تاکنون ۹۰ درصد آنها تعیین تکلیف شدهاند.پیمانکاران وارد میدان شدهاند، اما هنوز ۱۰ درصد از ساختمانها بلاتکلیفاند؛ یا به دلیل اختلاف مالکان، یا بیتوجهی آنها به اخطار شهرداری.
برای تسریع کار، کمیسیون ماده ۵ تصمیم گرفت تراکم تشویقی بدهد؛ راهکاری برای تأمین هزینههای ساخت بدون فشار مستقیم بر مردم. نصیری میگوید: در مناطقی که ضوابط شهرسازی اجازه میداد، تراکم در همان ملک داده شد و در غیر این صورت، معادل آن در نقاط دیگر اختصاص یافت.
درمیان همه ساختمانها، نام «برج اساتید» بیش از بقیه شنیده میشود. ۵۹ واحد در چهار ساختمان نیازمند مقاومسازیاند و ساکنان بهطور موقت تخلیه شدهاند.«قول ما این است که ظرف یک سال از آغاز کار، واحدها بازسازی و تحویل داده شوند و امیدواریم حتی پیش از عید این اتفاق بیفتد.» نصیری این را میگوید و ادامه می دهد : در مجموع، ۸۵۲۰ واحد آسیب دیدند و از این میان ۵۲۸۰ واحد تعیین تکلیف شدهاند.خسارت به خودروها حدود ۱.۱ همت، به اثاثیه منازل ۴ همت و کل خسارت شهری ۱۳ همت برآورد شده است.با وجود این، هنوز هیچ منبع رسمی برای جبران خسارت تخصیص نیافته و شهرداری تنها توانسته ۱۲۰۰ بنکارت ۲۵۰ میلیون ریالی میان خانوادههای آسیبدیده توزیع کند تا نیازهای فوریشان را تأمین کنند.
اما مأموریت سازمان مدیریت بحران دیگر فقط واکنش به حادثه نیست.دبیرخانه پدافند غیرعامل شهرداری، که پیشتر در معاونت مناطق بود، حالا زیر نظر این سازمان قرار گرفته و حوزه سلامت، ایمنی و محیطزیست (HSE) نیز به آن افزوده شده است.نصیری میگوید: سازمان مدیریت بحران فقط یک نهاد واکنشی نیست؛ بلکه نهادی است که مأموریتهای پدافند غیرعامل، ایمنی شهری و توسعه سامانههای پایش مخاطرات زمین، آب و هواشناسی را نیز دنبال میکند.
تهران هنوز زخمی از بحرانهاست. از میان ۱۶ هزار ساختمان بلندمرتبه، تنها ۸۶۰۶ ساختمان ارزیابی شدهاند و از این میان ۷۹۴۴ مورد نیازمند مقاومسازی یا تخریباند.۱۴۰ بیمارستان، ۱۲۸۱ مدرسه، ۲۴۲۲ ساختمان تجاری و اداری و حتی ۱۷ سینما نیز زیر ذرهبین ایمنی قرار گرفتهاند.در چند مورد، برخی بیمارستانها مانع ورود کارشناسان شدهاند؛ موردی که حالا با همکاری دادستانی در حال پیگیری است.
در بخش درمان، ۱۲ بیمارستان تهران وارد فاز مقاومسازی شدهاند. نصیری میگوید این میزان همکاری وزارت بهداشت فراتر از انتظار بوده و اسناد آن به قائممقام وزیر تحویل داده شده است.اما او هشدار میدهد: برای مقاومسازی نباید فقط به بودجه نفتی نگاه کنیم. باید با مدلهای جدید مالی، مردم و بخش خصوصی را وارد میدان کرد.
پیشنهاد تازهای هم روی میز دولت است. شهردار تهران در نامهای به رئیسجمهور درخواست کرده اگر دولت اختیار شش حوزه از جمله آموزش و سلامت را به شهرداری واگذار کند، این نهاد آمادگی دارد مدارس فرسوده و خانههای بهداشت را بازسازی کند.نصیری با اشاره به تجربه ژاپن و اتحادیه اروپا میگوید: «مدیریت واحد شهری سرعت تصمیمگیری و کارآمدی را بالا میبرد.
نصیری معتقد است : تهران محکوم به نابودی در زلزله نیست. بر اساس برنامه ۱۰ سالهای که این سازمان تدوین کرده، قرار است شریانهای حیاتی شهر از جمله برق، آب، سوخت، ارتباطات و حملونقل مقاومسازی شوند؛ طرحی با ارزش ۲.۱ میلیارد دلار شامل ۲۰ کلانطرح، ۸۲ طرح اجرایی و ۲۸۰ پروژه عملیاتی.او میگوید: برای اجرای این برنامه، باید سالانه ۱۲۵ همت از بودجه کشور اختصاص یابد؛ چون هزینه پیشگیری کمتر از خسارت بحران است. حتی یک جان برای ما ارزشمند است.
تهران در ظاهر در مسیر بازسازی است، اما زیر پوست شهر هنوز هزاران ساختمان فرسوده و گسل خاموش وجود دارد.بازسازی ۹۰ درصد ساختمانها شاید عددی امیدبخش باشد، اما پاسخ به این پرسش نیست که آیا بازسازی به معنای بازگشت امنیت است؟
