بحران دخانیات در جهانی با مصرف کمتر سیگار

گزارش جهانی اخیر تازه سازمان جهانی بهداشت (WHO)، نشان می‌دهد شمار مصرف‌کنندگان دخانیات از ۱.۳۸ میلیارد نفر در سال ۲۰۰۰ به ۱.۲ میلیارد نفر در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است. از سال ۲۰۱۰ تاکنون، تعداد افراد مصرف‌کننده دخانیات ۱۲۰ میلیون نفر کمتر شده که معادل کاهش ۲۷ درصدی در سطح جهانی است. با این حال، هنوز از هر پنج بزرگسال در جهان یک نفر به مصرف دخانیات وابسته است و این وابستگی سالانه میلیون‌ها مرگ قابل پیشگیری را رقم می‌زند.

«تدروس آدهانوم گبریسوس»، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت در این رابطه گفت: «میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به لطف اجرای سیاست‌های کنترل دخانیات، مصرف را کنار گذاشته یا اصلا شروع نکرده‌اند. اما صنعت دخانیات در حال بازگشت با محصولات جدید نیکوتینی است و جوانان را به شکل تهاجمی هدف قرار می‌دهد. دولت‌ها باید سریع‌تر و قاطع‌تر عمل کنند.»

موج نگران‌کننده سیگارهای الکترونیکی

برای نخستین بار، سازمان جهانی بهداشت آمار جهانی استفاده از سیگارهای الکترونیکی را نیز منتشر کرده است.  بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان از این محصولات استفاده می‌کنند.

دست‌کم ۸۶ میلیون نفر از این تعداد بزرگسال هستند که بیشتر در کشورهای ثروتمند زندگی می‌کنند و حدود ۱۵ میلیون کودک ۱۳ تا ۱۵ ساله نیز هم‌اکنون درگیر مصرف سیگارهای الکترونیکی‌اند. در کشورهایی که داده‌های دقیقی وجود دارد، احتمال مصرف این محصولات در میان نوجوانان به‌طور متوسط 9 برابر بیشتر از بزرگسالان است.

صنعت دخانیات اکنون با عرضه مداوم محصولات جدید، از سیگارهای گرم‌شونده گرفته تا کیسه‌های نیکوتینی و انواع ویپ، در پی آن است که اعتیاد به نیکوتین را با ظاهری مدرن بازتولید کند.

«اتین کروگ»، مدیر بخش عوامل تعیین‌کننده سلامت در سازمان جهانی بهداشت، هشدار داد: «سیگارهای الکترونیکی موج تازه‌ای از اعتیاد به نیکوتین ایجاد کرده‌اند. این محصولات در ظاهر برای کاهش ضرر تبلیغ می‌شوند، اما در واقع نوجوانان را زودتر به نیکوتین وابسته می‌کنند و دهه‌ها پیشرفت را تهدید می‌سازند.»

زنان پیشرو در ترک دخانیات

در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴، مصرف دخانیات در میان زنان و مردان در همه گروه‌های سنی کاهش یافته است، با این تفاوت که زنان در ترک مصرف پیشگام بوده‌اند. زنان پنج سال زودتر از موعد، به هدف جهانی کاهش ۳۰ درصدی مصرف دخانیات تا سال ۲۰۲۵ رسیده‌اند. هدفی که در سال ۲۰۲۰ محقق شد.

مصرف دخانیات در میان زنان از ۱۱ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۶.۶ درصد در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته و شمار زنان مصرف‌کننده از ۲۷۷ میلیون نفر به ۲۰۶ میلیون نفر رسیده است.

در مقابل، روند کاهش در میان مردان کندتر است. مردان حدود ۸۰ درصد کل مصرف‌کنندگان دخانیات جهان را تشکیل می‌دهند. نزدیک به یک میلیارد مرد هنوز از محصولات دخانی استفاده می‌کنند. با اینکه شیوع مصرف در میان مردان از ۴۱.۴ درصد در ۲۰۱۰ به ۳۲.۵ درصد در ۲۰۲۴ رسیده، اما دستیابی به هدف جهانی برای آنان تا پیش از سال ۲۰۳۱ پیش‌بینی نمی‌شود.

وضعیت منطقه‌ای

• جنوب شرق آسیا: یکی از بزرگ‌ترین مناطق مصرف دخانیات، اکنون شاهد کاهش چشمگیر مصرف در میان مردان است. از ۷۰ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۳۷ درصد در ۲۰۲۴، این منطقه به‌تنهایی بیش از نیمی از کاهش جهانی را رقم زده است.

• آفریقا: پایین‌ترین میزان مصرف جهانی را دارد (۹.۵ درصد در ۲۰۲۴) و در مسیر رسیدن به هدف ۳۰ درصدی است، اما رشد جمعیت باعث افزایش تعداد مطلق مصرف‌کنندگان شده است.

• آمریکا: میزان مصرف به ۱۴ درصد کاهش یافته (کاهش نسبی ۳۶ درصدی)، هرچند برخی کشورها هنوز داده‌های کافی ندارند.

• اروپا: اکنون بالاترین نرخ مصرف را در جهان دارد؛ ۲۴.۱ درصد از بزرگسالان در ۲۰۲۴ دخانیات مصرف می‌کنند و زنان اروپایی با ۱۷.۴ درصد بالاترین سهم جهانی را دارند.

• مدیترانه شرقی: مصرف در حدود ۱۸ درصد و در برخی کشورها همچنان رو به افزایش است.

• اقیانوسیه غربی: ۲۲.۹ درصد از بزرگسالان در ۲۰۲۴ دخانیات مصرف می‌کنند (در مقابل ۲۵.۸ درصد در ۲۰۱۰) . این منطقه دارای کندترین میزان پیشرفت در میان مناطق است و مردان با ۴۳.۳ درصد بالاترین میزان جهانی مصرف را دارند.

درخواست WHO برای اقدام فوری

سازمان جهانی بهداشت از دولت‌ها خواسته اجرای کامل بسته سیاستی MPOWER و مفاد کنوانسیون چارچوب کنترل دخانیات را تسریع کنند. این اقدامات شامل افزایش مالیات بر دخانیات، ممنوعیت تبلیغات، بستن راه‌های نفوذ صنایع نیکوتینی به میان کودکان و تنظیم مقررات سخت‌تر برای محصولات جدید مانند سیگارهای الکترونیکی است.

جرمی فَرار، معاون مدیرکل سازمان جهانی بهداشت دراینباره گفت: «نزدیک به یک‌پنجم بزرگسالان جهان هنوز از دخانیات و محصولات نیکوتینی استفاده می‌کنند. نباید در این مقطع از تلاش‌ها دست برداریم. جهان پیشرفت کرده، اما برای غلبه بر بحران دخانیات، تنها اقدام سریع‌تر و قوی‌تر راه‌گشا خواهد بود.»