«لیست قیمت برای کشتن کودکان»؛ گزارش تکاندهنده از سفرهای مرگبار به بوسنی
دفتر دادستانی عمومی ایتالیا تحقیقات گستردهای را درباره ادعاهای تکاندهندهای آغاز کرده است که از سفر شهروندان ایتالیایی به بوسنی در دوران جنگ و مشارکت آنها در «سافاریهای تکتیراندازی» حکایت دارد.
به گزارش آتیهآنلاین، بر اساس شکایتی که توسط اتزیو گاوازنی، نویسنده و خبرنگار ایتالیایی، به همراه نیکولا بریگیدا و گیدو سالوینی، دو چهره برجسته حقوقی، ارائه شده، برخی از اتباع ایتالیا طی سالهای محاصره سارایوو آخر هفتهها به این شهر سفر میکردند تا در ازای پرداخت پول به شبهنظامیان صرب، از نقاط مرتفع اطراف شهر به غیرنظامیان بیدفاع شلیک کنند. محاصره سارایوو که از آوریل ۱۹۹۲ تا فوریه ۱۹۹۶ ادامه یافت، یکی از طولانیترین و مرگبارترین محاصرههای تاریخ معاصر محسوب میشود.
به گفته شاکیان، این افراد ثروتمند و علاقهمند به اسلحه، بهطور منظم در شهر تریسته گرد هم میآمدند و سپس از طریق شرکت هواپیمایی آویوژنکس به بلگراد و از آنجا به مناطق تحت کنترل صربهای بوسنی منتقل میشدند. بنا بر اطلاعات موجود در پرونده، شرکتکنندگان بین ۹۲ تا ۱۱۶ هزار دلار پرداخت میکردند تا یک جایگاه تیراندازی در اختیارشان قرار گیرد و بتوانند با تفنگهای دوربرد به مردم شهر شلیک کنند. شواهد ارائهشده حتی نشان میدهد که «لیست قیمت» وجود داشته و شلیک به کودکان مبلغ بیشتری داشته است؛ موضوعی که روزنامه «ال پاییس» نیز به آن اشاره کرده است.
دادستانی میلان به سرپرستی الساندرو گابیس اکنون مأمور بررسی این ادعاهاست. گاوازنی که شخصاً تمامی مستندات را تحویل مقامهای قضایی داده، گفته است هدف او آشکار کردن حقیقتی است که «سالها زیر فرش پنهان شده». او تأکید میکند که با «یک بخش ثروتمند و تأثیرگذار از جامعه» مواجهایم که در دوران جنگ بوسنی با پرداخت پول، در قتل شهروندان غیرنظامی مشارکت کردهاند. تاکنون پنج مرد در چارچوب شکایت شناسایی شدهاند و احتمال میرود شمار مظنونان به حدود ۱۰۰ نفر برسد.
سازوکار «سافاریهای انسانی» و شهادتهای تکاندهنده
بر اساس دادخواست ۱۷ صفحهای تنظیمشده، این سفرها بهصورت مخفیانه اما منظم انجام میشده است. شرکتکنندگان پس از رسیدن به تپههای مشرف به سارایوو، توسط شبهنظامیان صرب هوادار رادوان کاراجیچ مجهز و هدایت میشدند. کاراجیچ، رهبر صربهای بوسنی که به نسلکشی سربرنیتسا و محاصره سارایوو محکوم شده، عملاً فرماندهی نیروهایی را بر عهده داشت که این «سافاریها» را ممکن میکردند.
به گزارش هممیهن، یکی از بخشهای کلیدی پرونده، شهادت «ادین سوباشیچ»، افسر سابق اطلاعات نظامی بوسنی است. او در یک مستند و همچنین در گفتوگو با رسانهها گفته که در سال ۱۹۹۴ به سرویس اطلاعات نظامی ایتالیا اطلاع داده است که اتباع ایتالیایی با پروازهای خاص به بلگراد و سپس به مناطق جنگی منتقل میشوند. بنا بر ادعای او، مأموران ایتالیایی چند ماه بعد اعلام کردهاند که این «سافاریها» متوقف شده؛ موضوعی که اکنون دادستانی میلان قصد دارد آرشیوهای اطلاعاتی را برای یافتن مستندات آن بررسی کند.
سایر شهادتها نیز ابعاد گستردهتری از ماجرا را آشکار میکند. یک شاهد، سه مرد از شهرهای تورین، میلان و تریسته را شناسایی کرده که در این سفرها شرکت داشتهاند. یکی از این افراد، مالک یک کلینیک جراحی پلاستیک در میلان بوده و در سال ۱۹۹۳ چندین بار به سارایوو سفر کرده است.
نویسنده و فعال ایتالیایی، آدریانو سوفری، که در دوران محاصره در سارایوو حضور داشته، در یادداشتی تأکید کرده که این اقدام «کاملاً شناختهشده» بود و حتی گروههایی از یونان و یک داوطلب ژاپنی نیز در میان تیراندازان دیده میشدند. در مستندات آن دوران، صحنههایی وجود دارد که تکتیراندازان خارجی مقابل دوربین ظاهر میشوند؛ از جمله وویسلاو شِشِل، ملیگرای افراطی صرب، که در برابر دوربینها یک عابر پیاده را هدف قرار داد.
بازماندگان سارایوو نیز روایتهایی مشابه بیان میکنند. جمیل هودزیچ، بنیانگذار پروژه «عکس کوچه تکتیرانداز»، گفته است که در دوران جنگ همواره شایعاتی درباره ورود افراد خارجی برای تفریح در تیراندازی وجود داشت. او میگوید آخر هفتهها «خطرناکتر از همیشه» بودند، زیرا تردد افراد ناشناس در نقاط مرتفع افزایش مییافت. هودزیچ همچنین اشاره میکند که قاتل برادرش، که هنگام بازی تنیس هدف قرار گرفت، هیچگاه شناسایی نشد و نمیدانند آیا او یکی از «توریستهای قاتل» بوده یا نه.
ابعاد بینالمللی و پیشینه تاریخی
تحقیقات تنها به اتباع ایتالیا محدود نمیشود. در سال ۲۰۲۲، مستندی از میران زوپانیچ منتشر شد که به مشارکت شهروندانی از روسیه، آمریکا و برخی کشورهای اروپایی در این «شکار انسان» پرداخت. در میان افراد شناختهشده، نام ادوارد لیمونوف، نویسنده روس، دیده میشود که در ویدئویی معروف همراه با کاراجیچ با مسلسل به سمت شهر تیراندازی میکند. همچنین جان جردن، تفنگدار سابق آمریکایی، در دادگاه لاهه شهادت داده بود که «تیراندازان توریست» به وضوح قابل شناسایی بودند.
پرونده جدید دادستانی میلان در نقطهای حساس از تاریخ معاصر اروپا قرار دارد. جنگ بوسنی که در پی فروپاشی یوگسلاوی و اوجگیری ناسیونالیسم صرب به رهبری میلوشویچ آغاز شد، یکی از خونینترین مناقشات پس از جنگ جهانی دوم بود. محاصره سارایوو و نسلکشی سربرنیتسا لکهای پاکنشدنی در تاریخ است و «سافاریهای انسانی» اکنون به عنوان یکی از مخوفترین فصول این جنگ دوباره در برابر افکار عمومی قرار گرفتهاند.
با آغاز تحقیقات رسمی در ایتالیا، بسیاری از بازماندگان و ناظران جنگ امیدوارند پس از سه دهه، حقیقت این فاجعه روشن و مسئولان آن—even اگر از کشورهای غربی باشند—سرانجام مورد پیگرد قرار گیرند. اکنون چشمها به دادستانی میلان و همکاری میان دولتهای ایتالیا و بوسنی دوخته شده است تا مشخص شود که چه کسانی در پس این جنایت سازمانیافته قرار داشتهاند و چگونه امکان یافتند در سایه جنگ، «تفریحی مرگبار» را به واقعیت تبدیل کنند.
