هشدار درباره نفس‌گیر شدن تجریش

در حالی که شهرداری منطقه یک تهران از اجرای طرح بهسازی میدان تجریش به عنوان گامی در جهت ارتقای کیفیت فضای عمومی و بازآفرینی هویت تاریخی این میدان خبر داده، گروهی از شهروندان و فعالان محیط‌زیست نسبت به تخریب فضای سبز و آسیب به درختان کهنسال این محدوده هشدار داده‌اند.

طی روزهای اخیر، تصاویری از عملیات سنگ‌فرش و تغییر پوشش خاک در بخش‌هایی از میدان تجریش منتشر شده که واکنش‌ کاربران شبکه‌های اجتماعی و برخی انجمن‌های محلی را برانگیخته است. در کارزاری که به تازگی ثبت شده از مدیریت شهری خواسته شده تا عملیات تخریب فضای سبز و سنگ‌فرش غیرقابل نفوذ در این محدوده متوقف شود.

در این نامه که خطاب به شهردار منطقه است آمده: پوشاندن سطح خاک با مصالح سنگی، موجب کاهش نفوذ آب، اختلال در تبادل هوا و خشک‌شدن تدریجی ریشه درختان می‌شود؛ موضوعی که با اصول حفظ فضای سبز شهری مغایرت دارد و خطر از بین رفتن یکی از معدود نقاط تنفس تهران را در پی دارد.

در مقابل، شهرداری منطقه یک می‌گوید پروژه تجریش نه‌تنها تهدیدی برای درختان نیست، بلکه به ادعای مدیران شهری، موجب «بهبود وضعیت زیست‌محیطی و بصری میدان» خواهد شد.

هادی حق‌بین، شهردار منطقه یک، در توضیح این طرح گفته است: صیانت از چنارهای کهنسال و فضای سبز میدان در اولویت نخست ماست. هیچ درختی در فرآیند اجرای پروژه قطع یا جابه‌جا نخواهد شد. طراحی جدید به گونه‌ای است که اطراف درختان باز و در سطح خاکی قرار دارد و سنگ‌فرش‌های نفوذپذیر امکان تبادل هوا و جذب آب را فراهم می‌کنند.

حق‌بین تأکید کرده کارشناسان فضای سبز از ابتدای طراحی در پروژه حضور داشته‌اند ومصالح و زیرسازی‌ها مطابق با استانداردهای محیط‌زیستی انتخاب شده‌اند.

میدان تجریش، یکی از شلوغ‌ترین و خاطره‌انگیزترین میدان‌های شمال تهران، طی دو دهه گذشته بارها موضوع طرح‌های نوسازی بوده است. طرح کنونی شامل احداث آب‌نما به مساحت ۴۰۰ مترمربع، اجرای ۷۰۰ مترمربع سنگ‌فرش جدید و نصب پایه‌چراغ‌های تازه است که به گفته شهرداری، بیش از نیمی از آن پیشرفت فیزیکی داشته است.

اما منتقدان می‌گویند شهرداری بدون برگزاری گفت‌وگوی عمومی با مردم محله و کارشناسان مستقل، دست به تغییر کالبدی این میدان زده است. یکی از فعالان محیط‌زیست محلی در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته اگر حتی یک ریشه چنار در زیر سنگ خفه شود، بازگرداندنش ممکن نیست. این میدان بخشی از حافظه زیستی و تاریخی شهر است، نه فقط یک پروژه عمرانی.

پروژه تجریش در ادامه موجی از طرح‌های نوسازی در تهران اجرا می‌شود که همواره با دوگانه زیباسازی و تخریب محیط زیست مواجه بوده‌اند. از پیاده‌راه‌سازی ولیعصر تا پروژه‌های عمرانی در شمیران، منتقدان هشدار داده‌اند که هر مداخله‌ای در محدوده‌های دارای درختان کهنسال باید با حساسیت ویژه و مشورت عمومی انجام شود.

در حالی که مدیریت شهری بر نفوذپذیر بودن سنگ‌فرش‌ها و حفظ درختان تأکید دارد، فعالان محیط‌زیست می‌گویند تجربه پروژه‌های مشابه نشان داده حتی کوچک‌ترین خطای فنی در زیرسازی، می‌تواند به خشکیدگی تدریجی چنارها بینجامد  چنارهایی که بخش مهمی از هویت بصری و طبیعی شمیران‌اند.