به گزارش خبرنگار آتیه آنلاین، زمانی سهم ایران در بازار پسته دنیا به بیش از ۷۰ درصد می‌رسید و بر این اساس حرف اول را در بازار می‌ِزدیم اما طی سه دهه گذشته شرایط به سمتی رفته که حال حدود ۲۵ درصد این بازار در دست ایران بوده و نه تنها آمریکا به رقیبی قدرتمند در این حیطه تبدیل شده، بلکه به تازگی از سوی اتحادیه اروپا مهلتی شش ماهه به ایران داده شده تا در این مدت در راستای بهبود کیفیت پسته و رفع آلودگی آفلاتوکسین، اقدامات لازم را انجام دهند.
واقعیت آن است که از حدود یک سال قبل هم اتحادیه اروپا کارت زرد خود را به صادرکنندگان این حوزه نشان داده و از احتمال ممنوعیت ورود پسته ایران به اتحادیه اروپا خبر داده بود. با این وجود متأسفانه طی یکسال گذشته به دلیل برخی سهل‌انگاری‌ها اقدامات لازم برای رفع آلودگی‌ها و بهبود کیفیت پسته تولیدی صورت نگرفت و در نتیجه اتحادیه اروپا اعلام کرد که به‌زودی این ممنوعیت، اجرایی خواهد شد.
ماجرای ممنوعیت صادرات پسته ایرانی
اما پس از انتشار خبر ممنوعیت صادرات پسته ایرانی به اتحادیه اروپا برخی از مسئولان صنفی این حوزه نسبت به اخبار منتشر شده اعلام موضع کرده و به نوعی ماجرای ممنوعیت قطعی صادرات را نفی کردند. در این میان یک عضو هیئت امنای انجمن پسته ایران تاکید کرد: در حال حاضر ممنوعیتی برای صادرات پسته ایران به اروپا وجود ندارد و استانداردها و درخواست‌های اتحادیه اروپا طی روزهای ۱۸ و ۱۹ نوامبر (۲۸ و ۲۹ آبان ماه) مشخص خواهد شد.
سیامک شهریاری - عضو هیات رئیسه اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره موضوع ممنوعیت صادرات پسته ایرانی با اروپا اظهار کرد: یک مصوبه در اتحادیه اروپا علیه پسته ایران مطرح شده است که هنوز هم نتیجه نهایی آن اعلام نشده و در هجدهم نوامبر اعلام خواهد شد که بلافاصله رئیس اتحادیه خشکبار به همراه هیئت متخصص به اروپا اعزام شدند و مذاکراتی داشتند و به احتمال خیلی زیاد فرصت مجددی را به ایران خواهند داد.
وی افزود: در این ماجرا وزارت جهاد کشاورزی نقش اصلی را داشت اما با اتحادیه همکاری لازم را نداشت. اما بر اساس مذاکرات انجام شده اعضای اتحادیه به ما اعلام کردند که برخی مقررات جدید از نظر بسته‌بندی فراوری باید رعایت شود و فراوری کنندگان جهت صادرات باید ملاحظاتی را در نظر بگیرند.
شهریاری تاکید کرد: بنابراین هنوز ممنوعیتی برای صادرات پسته ایران به اروپا صادر نشده و اخبار منتشره شایعه پراکنی است، بلکه در این جلسه رفع ممنوعیت صادرات مصوب خواهد شد. پیش‌بینی ما این است که در این جلسه مشکل ممنوعیت صادرات به اروپا حل خواهد شد و این ممنوعیت اعمال نخواهد شد.
ردپای خودروسازان در ممنوعیت صادرات پسته
اما در شرایط پیش آمده بسیاری از فعالان این عرصه ورود خودروسازان را یکی از دلایل اصلی ایجاد مشکل می‌دانند. با توجه به قوانین مرتبط با رفع تعهد ارزی؛ خودروسازان به صادرات محصولاتی غیر مرتبط از جمله پسته روی آورده‌اند که این موضوع در ماه‌های گذشته حواشی متعددی به همراه داشته است.
محمدعلی محمدمیرزائیان، رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی استان کرمان پیش از این در نقد این روند می‌گوید: «چون خودروسازان شناخت کافی از محصول پسته و خرما ندارند، بدترین و بی‌کیفیت‌ترین پسته و خرما را صادر می‌کنند و بازارهای جهانی را از دست می‌دهیم و برند پسته و خرما ایران را بدنام می‌کنند» .
وی در عین حال تاکید دارد: «متاسفانه خودروسازان پسته و خرما را زیر قیمت در بازارهای جهانی عرضه می‌کنند و صادرکننده واقعی فعلا نمی‌تواند کاری انجام دهد و خودروسازان بازار را از دست صادرکنندگان گرفته‌اند.»
محمد صالحی رئیس هیئت مدیره انجمن پسته ایران نیز درباره ورود خودروسازان به این عرصه به انتقاد پرداخته و یادآور می‌شود: «پسته قبل از عید به قیمت ۷۲۰۰ دلار در چین فروش می‌رفت وقتی شرکت‌های خودرویی وارد بازار شدند، پسته را به قیمت نسبتاً روز در ایران خریده و در چین ۵ درصد زیر قیمت یعنی با ۶۸۰۰ یا ۶۹۰۰ دلار فروختند که هیچ صادرکننده دیگری نتوانست در این بازار رقابت کند.»
صالحی همچنین تاکید دارد: «شرکت‌های خودرویی توانستند به ۵ درصد از وارد کننده‌های چین جنس برسانند، ۹۵ درصد دیگر جنس به آنها نمی‌رسید و همین باعث شد به بازاری که ۲۰۰ هزار تن پسته در سال گذشته به آن صادر شده بود، زیر ۲۰ هزار تن پسته صادرات داشته باشیم.»
بنا بر تاکید رئیس هیئت مدیره انجمن پسته؛ «اگر شرکت خودرویی با صادر کننده تقریباً در یک رنج قیمتی پسته را می‌فروخت و نمی‌آمد کالا را سریع بفروشد، ارزش را بگیرد و واردات خودرو انجام دهد، شاید می‌توانستیم ۴۰ تا ۵۰ هزار تن پسته به چین صادر کنیم و مانده محصول در انبارمان کمتر می‌شد، قیمت نیز به مرور زمان بالاتر می‌رفت.»
چالش‌های دیگر صادرات پسته
البته ورود خودروسازان بی شک تنها معضل پیش روی فعالان این بخش نیست و اواسط آبان ماه شرایط به گونه‌ای بود که دبیرکل خانه کشاورز نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور منتشر کرده و با اشاره به معضلات موجود، نسبت به آینده صادرات خشکبار هشدار داد.
عیسی کلانتری، در این نامه سرگشاده ضمن تاکید بر کاهش صادرات خشکبار از سال ۱۳۹۸ اظهار کرد: «خواسته صادرکنندگان خشکبار این است که از اجبار فروش ارز حاصل از صادرات خود در بازار نیمایی که از کشفیات دولت است، معاف شوند.»
در این نامه سه خواسته دیگر نیز مطرح شد و پیشنهاد شد:
۱- کالاهای صادراتی اتحادیه که عمدتاً پسته، خرما، کشمش و غیره است بر مبنای نرخ توافقی به وارد کنندگان کالاهای لوکس پر دوام مثل خودرو، گوشی، موبایل و لوازم خانگی واگذار شود.
۲- واردات کالاهای کشاورزی مانند مغزی‌جات، انواع ادویه، چای و قهوه در مقابل ارز صادراتی کالاهای کشاورزی با نرخ توافقی صورت پذیرد.
۳- سقف صادراتی برای صادر کنندگان با سابقه و خوش حساب حذف شود.
البته این تنها نامه‌ای نبود که خطاب به رئیس جمهور منتشر شد چراکه یک ماه پیش از آن نیز رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران از ارسال نامه سرگشاده این اتحادیه به رئیس جمهور خبر داده و به انتشار متن این نامه پرداخت.
در بخشی از این نامه با تاکید بر اینکه «حال صنعت خشکبار ایران خوب نیست» آمده است: «بازارهای صادراتی و تولیدی کشور به سرعت رو به افول و نابودی است. در حالی که پیدا کردن و نگه داشتن یک خریدار خارجی چندین سال تلاش و چندین هزار دلار هزینه دارد، از دست دادن آن با یک بخشنامه غیر کارشناسی در یک روز اتفاق می‌افتد. صنعت خشکبار ما در سال‌های اخیر شاهد ورشکستگی بسیاری از واحدهای تولیدی صادراتی بوده که جلوگیری از آن هم خارج از توان صاحبان دردمند این صنایع و محتاج توجه جدی دولت مردان دل سوز است.»
افتتاح کارخانه فرآوری خشکبار بر پایه فناوری پلاسما
نکته جالب آنکه دقیقا همزمان با انتشار اخباری درباره احتمال ممنوعیت صادرات پسته ایرانی، روز شنبه، ۲۶ آبان ماه کارخانه فرآوری خشکبار در رفسنجان با شعار «پشتیبان سلامت غذایی، در مسیر صنعت نوآور»، با حضور «محمد اسلامی» معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، «غلامرضا نوری قزلجه» افتتاح شد.
طبق اخبار منتشر شده این کارخانه ظرفیت پذیرش سه تن محصول در هر ساعت دارد. در فاز نخست بهره‌برداری از این کارخانه، سالانه ۶ هزار تن خشکبار نظیر پسته، بادام، بادام زمینی و ... و نیز محصولاتی مانند ذرت، غلات، دانه‌های روغنی، حبوبات و ... آلودگی‌زدایی و فرآوری خواهند شد.
در این کارخانه فضاهایی نظیر سوله سورتینگ، اتاق تمیز برای فعالیت سامانه‌های آلودگی‌زدایی، سوله بسته‌بندی، انبار، سالن‌های بویلر، تاسیسات، دیزل ژنراتور و بخش اداری طراحی شده است. محصولات پس از دریافت و ذخیره‌سازی، سورت شده، مورد شستشو با بخار قرار گرفته، با فناوری ترکیبی پلاسما- بخار مورد ضدعفونی قرار می‌گیرند و محصولات فرآوری شده در اتاق تمیز، در نهایت در شرایط خاص بسته‌بندی می‌شوند.
هدف اصلی از تاسیس و بهره‌برداری این کارخانه، آلودگی‌زدایی از انواع خشکبار برای تضمین ایمنی مواد غذایی و ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی در نظر گرفته شده است.
حال باید دید آیا در شرایط تحریمی که تامین ارز برای کشور اهمیت بالایی دارد آیا با اقداماتی مانند احداث این کارخانه و رایزنی‌های متولیان صنفی مشکل صادرات این محصول حل خواهد شد یا هشدارهایی که مدتها بود مطرح می‌شد تبدیل به واقعیت خواهد شد.
نظر شما