به گزارش آتیه‌آنلاین، سوریه از سال ۲۰۱۱ تاکنون درگیر جنگ و بحرانی فراگیر آن هم با وسعت سراسری است. جنگی که در ابتدا از اعتراض‌های مدنی منطقه درعا در ریف جنوبی دمشق آغاز و در ادامه به نبرد اکثر گروه‌های تروریستی تبدیل شد. علاوه بر داعش و القاعده، اپوزیسیون سوریه نیز که دست به سلاح برده بود نیز در این درگیری‌ها به ایفای نقش پرداختند و باعث پیچیده شدن بحران در شامات شدند. در آن روزها کمتر کسی میتوانست چشم‌انداز روشنی را از آینده شامات ارائه دهد، اما پیروزی ارتش و نیروهای مردمی در سوریه باعث شد تا همه طرف‌ها خروج از بحران را تنها در مذاکرات و گفت‌وگو جستجو کنند.

اصلاح قانون اساسی

حالا پس از ده سال نبرد بی‌وقفه نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه از توافق بین نمایندگان دولت بشار اسد و اپوزیسیون سوریه بر سر اصلاح قانون اساسی خبر داد. مذاکرات کمیته قانون اساسی با شرکت نمایندگان گروه‌های متخاصم قرار است دیروز (دوشنبه) برابر با ۱۸ اکتبر در ژنو آغاز شد.

در همین راستا گیر پدرسن، نمانیده ویژه سازمان ملل در امور سوریه غروب یکشنبه (۱۷) اکتبر خبر مربوط به آغاز گفت‌وگوهای نمایندگان دولت و مخالفان سوریه را رسانه‌ای کرد. پدرسن اعلام کرده است که در دیدارهای جداگانه‌ای با نمایندگان دولت اسد و مخالفان او، موفق به کسب توافق بر سر شروع مذاکرات بازنویسی قانون اساسی سوریه شده است. از سوی دیگر خبرگزاری تاس در گزارشی خبری با اشاره به اظهارات پدرسن نوشت: « نماینده سازمان ملل در امور سوریه توضیح داد که تمرکز بر روی طرح پیش‌نویس اصلاح قانون اساسی سوریه بر اساس توافق بین دو رئیس کمیسیون قانون اساسی صورت می‌گیرد».

بر اساس گزارش تاس، نماینده ویژه سازمان ملل متحد در پرونده سوریه تأکید کرد که در مذاکرات گروه کوچکی از کمیته  قانون اساسی سوریه کار تهیه و تدوین پیش‌نویس اصلاح قانون اساسی را آغاز خواهد کرد. وی اظهار داشت که این امر بر اساس توافق «احمد الکزبری» نماینده دولت سوریه و «هادی البحره» نماینده مخالفان دولت سوریه به عنوان دو رئیس کمیته تدوین قانون اساسی سوریه انجام می‌گیرد.

پدرسن در ادامه اظهاراتش در جمع خبرنگاران تصریح کرد: «ما توافق کردیم که هفته جاری موضوع مربوط به ۴ اصل قانون اساسی مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. متن‌هایی در حال تهیه است که هفته جاری مورد بحث قرار می‌گیرد و امیدوارم بتوانیم در این زمینه به پیشرفت برسیم».

او توضیح داد که ما دو رئیس کمیته تدوین قانون اساسی توافق کردیم که در دور ششم نه تنها در زمینه مقدمات اصلاح قانون اساسی کار شود، بلکه تهیه پیش‌نویس طرح اصلاح قانون اساسی را نیز آغاز خواهیم کرد و آنچه در این هفته یک موضوع جدید به شمار می‌رود، کار بر روی تدوین پیش‌نویس اصلاح قانون اساسی در سوریه است.

اغلب کارشناسان مسائل خاورمیانه هفته جاری را یک مقطع مهم تاریخی در سرنوشت کشور جنگ‌زده سوریه مطرح میکنند. این در حالی است که ۱۵ نماینده متشکل از نمایندگان دولت بشار اسد، اپوزیسیون سوریه و شماری از کنشگران مدنی، قرار است کار بر روی طرح اولیه قانون اساسی سوریه را رسما آغاز کنند.

برگزاری این مذاکرات در شرایطی اجرایی شده است که از سال ۲۰۱۵ به این سو، تلاش‌های متعددی برای گرد هم آوردن نمایندگان دولت و اپوزیسیون سوریه صورت گرفته بود؛ موضوعی که تاکنون نه تنها هیچ نتیجه‌ای به همراه نداشت بلکه با افزایش تنش در داخل سوریه و ادامه جنگ، چشم‌انداز مشخصی نیز از آن در دست نبود.

از این جهت سایت تاگس‌شاو وابسته به شبکه یک تلویزیون آلمان گزارشی در این رابطه منتشر کرده است که می‌گوید تاکنون پنج دور از مذاکرات بین نمایندگان دولت بشار اسد و مخالفان او بدون نتیجه به پایان رسیده است. بر اساس این توافق قرار است دولت اسد، مخالفان و نمایندگان جامعه مدنی سوریه هر یک ۵۰ نماینده برای آماده کردن متن قانون اساسی جدید این کشور تعیین کنند. دور نخست گفت‌وگوها اما تنها با حضور ۱۵ نماینده از هر سه گروه نام برده در ژنو آغاز شده و پس از آماده شدن طرح قانون اساسی بازنویسی شده سوریه، قرار است این طرح در یک رفراندوم سراسری به رأی گذاشته شود.

تلاش برای بازگشت مهاجران

در این میان یکی از بحران‌های موجود و شاخص‌های اثرگذار بر وضعیت داخلی و مواضع گروه‌های فعال در سوریه اعم از احزاب و حتی اپوزیسیون، مساله بازگشت مهاجران و تعیین و تکلیف آوارگان است. در همین خصوص وزیر خارجه سوریه در دیدار با کمیسیونر عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان بر تمایل کشورش به همکاری برای تسهیل بازگشت مهاجران سوری تاکید کرد.

از اینرو خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) با انتشار گزارشی در این رابطه نوشت: «فیصل مقداد، وزیر خارجه سوریه و فیلیپو گراندی، کمیسیونر عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در دیداری که با یکدیگر داشتند، درباره زمینه‌های همکاری میان دولت سوریه و کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان گفتگو کردند».

به گزارش سانا، مقداد در این دیدار با تاکید بر اهمیت استمرار و تقویت همکاری‌ها میان دمشق و کمیساریای عالی پناهندگان، اقداماتی را که دولت سوریه می‌تواند برای تسهیل بازگشت مهاجران سوری به شهرها و روستاهایشان در پیش بگیرد، اعلام کرد. همچنین وزیر خارجه سوریه بر تمایل دمشق به همکاری با کمیساریا در این زمینه بر اساس اصل حفظ حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی سوریه و به دور از تلاش‌های برخی طرف‌ها برای استفاده از این موضوع در راستای اهدافی سیاسی که با منافع مردم سوریه و بُعد انسانی آن تعارض دارند، تاکید کرد.

در مقابل گراندی نیز در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از همکاری‌های موجود میان دو طرف گفت: «کمیساریا آماده است به تلاش‌های خود در زمینه تامین تمامی امکانات و به‌کارگیری آنها برای رفع نیازهای اصلی روند بازگشت ادامه دهد».

لازم به ذکر است که سوریه در نوامبر ۲۰۲۰ با مشارکت کشورهای عربی و طرف‌های بین‌المللی، کنفرانسی برای بازگشت پناهجویان در دمشق برگزار کرد. برگزاری این کنفرانس و به دنبال آن اظهارات مطرح شده در آن باعث شد تا امروز دمشق به سوی حل و فصل این بحران حرکت کند و جامعه بین‌الملل در صدد همراهی و همکاری برای عبور مهاجران و آوارگان از این بحران برآید.

در آخر باید خاطرنشان کرد که به اعتقاد اغلب کارشناسان مسائل خاورمیانه تنها راه برون رفت از بحران شامات مذاکره و گفت‌وگو با خروجی مثبت و واقعی ارزیابی شده است. موضوعی که در صورت اجرا و همراهی همه طرف‌های این پرونده میتواند شرایط سوریه و بحران موجود در این کشور را کنترل و مدیریت کند. آنچه از سوی دولت قانونی دمشق و مقامات این کشور همواره مطرح شده، تمایل آنها به مذاکره با اپوزیسیون با هدف حل و فصل بحران و نبرد با تروریسم تکفیری را نشان میدهد.

گزارش: اردشیر حبیبی